Almanya-Almanya – Willkommen in Deutschland (2011)

Regie: Yasemin Samdereli | 97 minuten | drama, komedie | Acteurs: Fahri Ögün Yardim, Demet Gül, Vedat Erincin, Lilay Huser, Denis Moschitto, Petra Schmidt-Schaller, Aylin Tezel, Rafael Koussouris

Hüseyin Yilmaz is het mannelijk besnorde hart van ‘Almanya’. Medio jaren zestig emigreert hij moederziel alleen vanuit het Turkse achterland naar Wirtschaftswunder Duitsland. Hij overschrijdt de grens anoniem, als één-miljoen-en-eenste gastarbeider. De jonge Hüseyin (Fahri Ögün Yardim) doet met zijn Buster Keaton-ogen denken aan een onschuldige versie van Vito Corleone. Die trok in ‘The Godfather – Part II’ van Sicilië naar New York. En zoals het drama in de The Godfather-trilogie leidde tot vergelijkingen met opera, wekt familiekroniek ‘Almanya’ de indruk van een operette.

‘Almanya’ begint in 2009. De inmiddels gepensioneerde Hüseyin (Vedat Erincin), nu grootvader én Duits staatsburger, verzamelt zijn familie om zich heen. Hij vertelt dat hij een huis heeft gekocht in zijn Anatolische geboortedorp. Of iedereen maar met hem mee wil reizen om het op te knappen. Consternatie alom onder zijn verwesterde kinderen en kleinkinderen. Jongste kleinzoon Çenk (Rafael Koussouris) begrijpt er al helemaal niets van. Sinds hij op school ontdekte dat de geboortegrond van zijn familie buiten de kaart van Europa valt, verkeert hij in een pre-puberale identiteitscrisis. Zijn oudere nicht Çanan (Aylin Tezel) besluit hem opa’s geschiedenis uit de doeken te doen. Van de eerste, verlegen lach die oma aan opa schonk, tot opa’s vlucht uit het stoffige gehuchtje waar hij opgroeide en het moment dat hij zijn eerste salaris in Duitse marken een gelukzalige kus mag geven.

Verwonderd als een Turkse Forrest Gump beweegt Gastarbeiter Hüseyin zich door zijn nieuwe omgeving. Çanans lange terugblik op zijn leven doorsnijdt de reis naar Turkije die de familie ‘nu’ met frisse tegenzin onderneemt. Zelf worstelt ze ook nog eens met de ontdekking dat ze zwanger is. “Wat heeft je sperma gedaan?!”, werpt Çanan haar Engelse vriend in paniek toe. Veel spitsvondiger worden de teksten in quasi-komedie ‘Almanya’ overigens niet. Dialogen functioneren hier als houterig uitgespeelde een-tweetjes om elke scène dichter bij het doel te brengen. ‘Maar als mijn acteurs in elk shot grijnzen, wordt het publiek vanzelf vrolijk’, hoopte regisseuse Yasemin Samdereli misschien. De personages in ‘Almanya’ kennen sowieso de subtiliteit van slapstick. Kijk het zoontje zijn plas ophouden, terwijl moeder de toiletpot schrobt. Het gaat van grote gebaren, snel thuis en wat daarbij hoort, is hoogpolige tokkelmuziek in samenspel met een brombeer van een tuba.

‘Almanya’ is overduidelijk niet gemaakt als toevoeging aan de cinema die ‘het migrantenleven’ met cynisch-kritische blik doorgrondt. (Ondanks een scène waarin Canan twee clichématig xenofobe bejaarden terechtwijst.) De film opteert goedgeluimd voor een dieproze bril: emigratie heeft er niet zozeer te maken met armoede, als wel met liefde (al dan niet voor Coca-Cola). De symboliek waarmee cultuur- of generatiekloof wordt verbeeldt, is er even verfijnd als een Beierse kerkklok. Die keuzes hebben hier en daar best hun charme. Op even simpele als effectieve manier slaagt de film erin Duitsland te presenteren als een vreemd land, met vreemde gebruiken en vreemde mensen – ook voor een ‘Noord-Europese’ kijker. De dorpsgenoten van de jonge Fatma (Demet Gül) waarschuwden haar al, toen ze op het punt stond Hüseyin achterna te reizen: “Duitsland is koud, Duitsland is vies, en men eet er alleen aardappels.”

Martijn Laman

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 20 oktober 2011
DVD-release: 21 mei 2013