Alphabet (2013)

Regie: Erwin Wagenhofer | 113 minuten | documentaire

Anno 2014 gaan 250 miljoen kinderen nog altijd niet naar school. In de Oostenrijkse documentaire ‘Alphabet’ zien we dat kinderen die wél naar school gaan het ook niet makkelijk hebben. In ‘Alphabet’ belicht beroepspessimist Erwin Wagenhofer het schoolsysteem waar deze kinderen mee te maken krijgen. Een systeem dat zich louter richt op presteren en het kind sloopt uit ieder kind.

Om te bewijzen dat die prestatiegerichtheid geen exclusief westers fenomeen is, begint de documentaire in hedendaags China. We zien kindjes ploeteren tijdens de jaarlijkse wiskunde-olympiade en horen hoe schoolstress leidt tot vele zelfdodingen. Vermeende boosdoener is de Organisatie voor Economische Samenwerking (OESO) die in iedere Chinees een economisch nut ziet in plaats van een mens. De gevolgen hiervan voor het Chinese onderwijs laten zich raden.

Na deze Chinese proloog spreidt de documentaire zijn vleugels en komen we onder meer terecht bij een depressieve gymnasiaste, een Duitse hersenonderzoeker, een ouder echtpaar dat kindjes aan het schilderen krijgt, een gitaarbouwer die nooit op school heeft gezeten maar toch happy is, een filosofisch aangelegde personeelsmanager en een stel gehersenspoelde twintigers die meedoen aan de wedstrijd CEO of the Future. De onderliggende boodschap is helder: maak van kinderen geen leermachientjes maar laat ze hun creativiteit gebruiken en kritisch nadenken. Meer Jenaplan, minder stampwerk.

Erwin Wagenhofer zal zich het hoofd hebben gebroken hoe deze boodschap over te brengen. Een belerend pamflet over dogmatische leermethoden is vragen om moeilijkheden. Dus koos Wagenhofer voor een meer essayistische benadering. Die benadering maakt ‘Alphabet’ niet altijd even toegankelijk. Er worden rake dingen gezegd, maar dat zijn krenten in een veel te brokkelige pap. Vaak worden er zaken bijgehaald die slechts zijdelings met het hoofdonderwerp te maken hebben, zoals het lot van een Duitse beveiliger die van een salaris van 1 euro per uur moet rondkomen.

Door die vele zijpaden raakt ‘Alphabet’ iets te vaak de richting kwijt. Achteraf had Wagenhofer kunnen volstaan met portretten van de ongeschoolde gitaarbouwer en van de CEO’s van de toekomst. Een jeugdige creatieve geest versus een stel voorgeprogrammeerde twintigers. Alsof de kindertijd van die toekomstige CEO’s volledig is gewist. Spooky.

Henny Wouters

Waardering: 3

Bioscooprelease: 18 september 2014
DVD-release: 3 februari 2015