Als ik zelf de zon ben (2023)
Regie: Naomi White | 26 minuten | documentaire
Teledoc Campus geeft jonge regisseurs en producenten de kans om ervaring op te doen met korte documentaires. In dit kader maakte Naomi White ‘Als ik zelf de zon ben’ (2023). Centraal in het verhaal staat klassiek pianiste Djuwa Mroivili (Amsterdam, 1998), die haar weg zoekt in de traditionele, witte wereld van de klassieke muziek.
Met haar schooltas nog op de rug ging ze urenlang piano oefenen, in een tijd dat ze echt ‘verliefd’ was op klassieke muziek. Zo blikt Djuwa Mroivili terug op haar middelbare schoolperiode. Later, bij de audities op conservatoria, ontstond er onzekerheid en moest ze meer bezig zijn met hoe anderen haar zagen.
Dat laatste wordt concreet, als je Mroivili, zelf een jonge vrouw van kleur, ziet optreden voor een overwegend wit, wat ouder publiek. De blikken van de concertgangers, variërend van kritisch tot priemend tot bewonderend, maken haar kwetsbare positie duidelijk. Extreem onbehagen voel je, wanneer ze na afloop wordt blootgesteld aan ongemakkelijke vragen en impertinent gedrag.
Kwetsbaarheid weerhoudt Mroivili er niet van om zich uit te spreken over beladen onderwerpen. Zo vertelt ze over de Wereldtentoonstelling van 1883 op het Museumplein in Amsterdam, waar ook mensen uit Nederlandse koloniën werden tentoongesteld. Niet lang daarna werd juist op die plek het Concertgebouw geopend. Ze vroeg zich daarom af: is er een parallel te trekken tussen die Wereldtentoonstelling van toen en de klassieke muziekprogrammering van nu?
Ook bespreekt de pianiste het dilemma, als ze wordt uitgenodigd voor evenementen als de Black Achievement Month (het festival dat als doel heeft talenten van mensen met Afrikaanse afkomst te presenteren). Aan de ene kant vergroot het haar zichtbaarheid, maar aan de andere kant wordt ze weer in een hokje gestopt. En “dan ga je niet meer fantaseren over wat je anders zou kunnen zijn”, zoals Mroivili het zelf verwoordt.
Het zijn interessante en urgente onderwerpen die in deze film worden aangeraakt. Maar jammer genoeg vallen ze plat, omdat er te weinig aan het licht wordt gebracht. Welke overeenkomsten zijn er precies tussen de vroegere Wereldtentoonstelling en de huidige programmering van klassieke muziek? Wat zijn dat voor systemen die een conservatieve, klassieke muziektraditie in stand houden? Wat is nu concreet Mroivili’s visie op diversiteit en inclusie binnen de kunsten? Allemaal vragen die worden opgeroepen en om een antwoord blijven schreeuwen.
‘Als ik zelf de zon ben’ draait om Djuwa Mroivili, die als pianiste van kleur moet manoeuvreren in de conservatieve wereld van de klassieke muziek. Deze korte documentaire laat je nadenken over wat zichtbaarheid betekent, wanneer er sprake is van ongelijke machtsverhoudingen. Er worden boeiende en dringende thema’s aangestipt, maar het was beter geweest om er een te kiezen en dan goed onder de oppervlakte te graven.
Ester Šorm
Waardering: 2.5
Speciale vertoning: Nederlands Film Festival 2023
Uitzending: 9 oktober 2023, NTR