American Psycho (2000)

Regie: Mary Harron | 102 minuten | drama, horror, thriller | Acteurs: Christian Bale, Willem Dafoe, Chloë Sevigny, Reese Witherspoon, Justin Theroux, Josh Lucas, Bill Sage, Samantha Mathis, Matt Ross, Jared Leto, Cara Seymour, Guinevere Turner, Stephen Bogaert, Monika Meier, Reg E. Cathey

Schrijver Bret Easton Ellis deed eind jaren tachtig een zorgvuldige poging het yuppieleven uit het decennium dat achter hem lag aan de kaak te stellen. Zijn meer dan vierhonderd pagina’s tellende roman ‘American Psycho’ is een waslijst aan uiterlijkheden, bijna een handboek voor iedereen met aspiraties yup te worden. Alleen voor carrièrefreaks zou je zeggen. Maar hoofdpersoon Patrick Bateman is niet blij. Hij is gevoelloos en niets geeft hem nog bevrediging. Cursusje yoga misschien, of verliefd worden op een secretaresse? Nee hoor. Hij ontleedt menselijke lichamen, om toch maar wat te voelen. Patrick Bateman gaat op zoek naar steeds extremere daden, terwijl zijn wanhoop alleen maar groeit.

Bret Easton Ellis en later ook filmmaakster Mary Harron hebben hun wereld niet in goud zien veranderen door ‘American Psycho’. Critici die niet inzagen dat Bateman geen mens is maar model staat voor de gevoelloosheid van een tijdperk vonden Ellis geperverteerd en Harron kon geen bekende Hollywoodacteur voor de hoofdrol interesseren. Met Christian Bale als Bateman maakte ze een degelijke, maar ook wel kille verfilming. Het greintje menselijkheid dat de Bateman uit het boek nog wel had is in de film helemaal weg; het geweld wordt satire, waardoor het zijn emotionele lading verliest. Niettemin is Harron er goed in geslaagd de dikke pil vol met ‘places to be’ in New York, uitvoerige beschrijvingen van jaren tachtig-muziek (Whitney Houston, Huey Lewis & the News, Phil Collins) en typeringen van de rijken tot anderhalf uur film om te vormen, een psychologische horrorfilm met licht thrillerelement. De pogingen van Bateman om zijn wanhoop aan zijn omgeving duidelijk te maken komen aan het eind goed uit de verf, maar ‘American Psycho’ blijft toch een ‘actiefilm’.

‘American Psycho’ doet je toch echt begrijpen waarom een boek – en in dit geval een dik boek – soms de voorkeur verdient boven een film. Door het geweld gaat het beeld de boodschap overheersen. Christian Bale is een soort android à la ‘Blade Runner’ en de film dreigt daardoor naar een parodie op geweld over te hellen, terwijl het boek een zedenschets is. De film is een goede poging het onmogelijke waar te maken.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3

Bioscooprelease: 28 september 2000