An (2015)

Regie: Naomi Kawase | 117 minuten | drama | Acteurs: Kirin Kiki, Masatoshi Nagase, Kyara Uchida, Miyoko Asada, Etsuko Ichihara, Miki Mizuno

Je kan niet om de kersenboom heen als symbool in de Japanse cultuur en al helemaal niet in de Japanse cinema. De bloeiende kersenboom staat in Japan symbool voor de vergankelijkheid van de schoonheid en het leven. In bloei is deze ranke boom met zijn spectaculaire roze bloemen een visueel spektakel waarvan filmmakers dankbaar gebruik maken. Een decor van kersenbloesem leent zich uitstekend voor de door nostalgie doordrenkte verteltraditie van het eiland waar moderniteit en traditie zich spectaculair maar ook moeizaam tot elkaar verhouden. Weemoedig terugkijken op een leven onderhevig aan de verstrijkende tijd, maar ook aan een cultuur waarin het individuele leven ondergeschikt is aan het belang van de groep is een nationale hobby.

Dat laatste is niet denigrerend bedoeld, tenminste wat de Japanse cinema betreft levert het veel moois op. Zo ook ‘An’ (2015) waarin bloeiende kersenbomen het symbolische decor vormen voor het verhaal van de drieënzeventigjarige vrouw Tokue die komt werken in het eetstalletje van Sentaro dat in een straat vol met deze bomen staat. De somber ogende Sentaro maakt dorayaki, een soort dubbele kleine pannenkoek met daartussen een zoete bonenpasta genaamd an. Die an komt regelrecht uit een fabrieksblik en Tokue overtuigt Sentaro met haar veel lekkerdere en zelfgemaakte an. De scènes waarin Tokue Sentaro leert an te maken behoren tot de beste uit de film. In de krappe keuken van het eetstalletje zit de camera dicht op de huid van de acteurs. Soms zien we niet meer dan een rug, een schouder of een hand die in een pan met bonen roert, maar juist die niet gestileerde beelden zorgen voor een ongedwongenheid die goed past bij het natuurlijke en innemende spel van de bejaarde actrice Kirin Kiki (Tokue) die hier de show steelt.

Tokue herkent in Sentaro een doelloze ziel die een loodzware last met zich meedraagt en probeert hem te helpen met wijze raad. Zelf heeft Tokue in haar jeugd lepra gehad – de sporen daarvan zijn nog te zien in de vergroeiingen in haar armen en handen – en woont sindsdien in een leprasanatorium. (Ex-)lepra patiënten zaten in Japan tot recentelijk (1996) gedwongen in sanatoria afgeschermd van de maatschappij. Tokue’s leven en dromen werden overschaduwd door haar ziekte en het stigma dat de samenleving op lepralijders plaatst. Desondanks ontbreekt het Tokue niet aan levenslust en heeft zij – en haar vriendin – zich in hun geïsoleerde leven toegelegd op het bereiden van overheerlijke gerechten. En zo blijkt de an van Tokue mateloos populair bij de klanten van Sentaro, tenminste, totdat zij horen over haar lepra.

Niet alleen de prominente aanwezigheid van kersenbomen in ‘An’ zijn typisch Japans, ook de sobere cinematografie, de eenvoudige vertelstructuur en de afwezigheid van grote gebaren zijn kenmerkend. Helaas mist ‘An’ de eigengereidheid die we ook wel kennen van Japanse arthouse films; regisseur Naomi Kawase vertelt het verhaal wel erg via de bekende weg. Dit maakt ’An’ een toegankelijk en subtiel ontroerende, maar ook wat gemakzuchtige film.

Alberto Ciaccio

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 11 februari 2016
DVD-release: 10 juni 2016