Ana Ana (2013)

Regie: Petr Lom, Corinne van Egeraat, Sarah Ibrahim, Nadine Salib, Wafaa Samir, Sondos Shabayek | 75 minuten | documentaire

De rol van de vrouw in Egypte is ook na de revolutie van 2011 omstreden. Hun discutabele positie in de Arabische maatschappij leverde vooral voor henzelf veel vragen op. Met de komst van de Moslimbroederschap aan het parlementair firmament, werd de zoektocht naar een eigen identiteit nog relevanter. De buitenwereld kreeg andermaal een grote invloed op hun zijn. Reden te meer voor de vrouwen om die essentiële vraag te beantwoorden: wie ben ik nu echt?

In ‘Ana Ana’ (Arabisch voor ‘ik ben mezelf’) komen vier van zulke Egyptische vrouwen aan het woord. En wellicht nog belangwekkender staan ze in deze documentaire niet alleen voor, maar ook achter de camera. Zo wordt niet alleen hun mondelinge gedachtegoed in beeld gebracht, maar wordt ook hun innerlijke, meer onbewuste wereld op creatieve wijze gerepresenteerd. Op een knappe manier wordt dientengevolge een plek voor de stijl ingeruimd. Een esthetiek vol schaduwpartijen, constante beweging en zingevende rustpunten, voortgestuwd door een daadkrachtige montage. Omdat woorden tekort kunnen schieten, ook vanwege de angst voor censuur, kan de beeldsymboliek wel bij machte zijn om hun echte ik aan de buitenwereld te etaleren. De klassieke interviews worden mooi aanvullend met het beeld versneden, waardoor er effectief inzicht in het leven van de vier Egyptenaren wordt gegeven.

De vier vrouwen van ‘Ana Ana’ doen een openhartige duit in het zakje. De enige zekerheid die ze van zichzelf hebben, is dat ze door alle ontwikkelingen in Egypte geen zekerheid meer hebben. Vol tegenstrijdigheid en wanordelijkheid treden ze hun land tegemoet. Door eigenhandig de camera te hanteren, kunnen de vrouwen zichzelf (her)ontdekken. Het stelt ze in staat om hun ziel af te stoffen, aldus één van de vrouwen. Beetje bij beetje ontstaat er zo een rode lijn die als lichtbaken orde in hun innerlijke chaos schept. Ze voelen zich niet door religie of geslacht beperkt. Ze willen ook niet anders zijn, maar voor normaal worden aangezien. Ondanks hun angsten, blijven ze strijdbaar om hun principes en dromen na te jagen en een vaste plek te vinden in de maatschappij. Bovenal voelen ze zich eensgezind Egyptisch.

De vraag rijst echter of ze met hun kleurige hoofddoeken, neuspiercings en vooral hun intellectuele wereldvisie wel representatief zijn voor de rest van de vrouwelijke helft van de bevolking. Ook wordt niet duidelijk wat de invloed van de regie op hun beeldmateriaal is. In hoeverre worden de vier geïnterviewden gestuurd in hun beeldvoering? Nu lijkt het bijwijlen alsof ‘Ana Ana’ een groots vooropgezette enscenering is.

Concluderend gezien zijn het kleine minpuntjes in een verder zeer interessante documentaire. Dat vier Egyptische vrouwen zich zowel in woord als in beeld kunnen blootgeven is niet eerder vertoond. Met het afzetten van Moslimbroederschapvoorman Mohamed Morsi en het leger als nieuwe bewindvoerder begint die zoektocht naar identiteit bijkans weer opnieuw. De strijd van de Egyptische vrouw is nog lang niet gestreden.

Wouter Los

Waardering: 4

Bioscooprelease: 13 maart 2014