Anak Indië (2025)
Regie: Hetty Naaijkens-Retel Helmrich | 123 minuten | documentaire
Wie zich bij ‘Anak Indië’ een cinematografisch spektakel voorstelt in de geest van Leonard Retel Helmrich — broer van de maker — komt van een koude kermis thuis.
De film opent met beeld van een quiz: De Slimste Mens. Adriaan van Dis, die een prominente rol speelt in de documentaire, stelt de kandidaten de vraag: “Wat weet u van Indo’s?” De antwoorden zijn onwetend, ontwijkend of pijnlijk lachwekkend — geen van allen correct. Dat terwijl, zoals Philip Freriks aangeeft, ruim twee miljoen Nederlanders Indische wortels hebben. Hoe komt het dan dat we er zo weinig over weten?
Die openingsscène is meteen het meest levendige en scherp gekaderde moment in de film — letterlijk én figuurlijk. Wat volgt is een serie archieffragmenten, waarin we herhaaldelijk een jong meisje zien met een pijltje boven haar hoofd en de naam “Hetty”. Wie Hetty precies is, wordt nooit uitgelegd. Ze is de maker van de film, maar buiten het archiefmateriaal blijft ze afwezig, ondanks dit terugkerend element. Het voelt alsof de film daarom over haar gaat, maar zonder dat we haar ooit echt leren kennen.
De rest van de documentaire bestaat uit talking heads: interviews met mensen van Indische afkomst, vaak met een gerenommeerde achtergrond. De animaties die hun verhalen begeleiden zijn aardig gedaan — gemaakt door Stefan Venbroek — en vormen nog het meest filmische element van ‘Anak Indië’.
Maar inhoudelijk blijft de film steken in het louter informatieve. Wie jonger is dan vijftig en geen directe band heeft met Nederlands-Indië, zal zich vermoedelijk niet aangesproken voelen. Het publiek lijkt vooral te bestaan uit oudere kijkers die hun historische kennis willen bijspijkeren. Onderwerpen als badminton, The Blue Diamonds en de oorsprong van de Nijmeegse Vierdaagse — ooit gestart als militaire mars door het Korps Koloniale Reserve, een onderdeel van het KNIL — passeren de revue.
Pijnlijk genoeg is het meest boeiende fragment in de film niet Indië-gerelateerd, maar draait het om fotograaf Claude Vanheye die prachtig vertelt over zijn ontmoeting met John Lennon en Yoko Ono.
‘Anak Indië’ heeft geen visie, geen urgentie, en bovenal: geen filmtaal. De camera staat erbij, registreert — en dat is het dan. Interviews kabbelen voort zonder enige dramatische of visuele spanning. Je kijkt naar een film die zich schijnbaar verontschuldigt voor zijn bestaan.
En dat is misschien wel het grootste gemis: de wil om ons iets te leren is voelbaar. Maar nergens voel je waarom de maker zélf dit móést vertellen — als film. Niet elke documentaire hoeft gedurfd of grensverleggend te zijn. Maar zelfs de meest eenvoudige vorm vraagt om meer dan alleen kennis: ze vraagt om betrokkenheid. Om passie. Lef. Een eigen stem. Drie dingen die in ‘Anak Indië’ jammerlijk ontbreken.
Zo zien we Hetty in het verleden, maar missen we haar stem volledig in het heden.
Martijn Smits
Waardering: 2
Bioscooprelease: 26 juni 2025