And the Band Played On (1993)

Regie: Roger Spottiswoode | 141 minuten | drama, geschiedenis | Acteurs: Matthew Modine, Alan Alda, Patrick Bauchau, Nathalie Baye, Christian Clemenson, David Clennon, Phil Collins, Bud Cort, Alex Courtney, David Dukes, Richard Gere, David Marshall Grant, Ronald Guttman, Glenne Headly, Anjelica Huston, Ken Jenkins, Richard Jenkins, Tchéky Karyo, Swoosie Kurtz, Jack Laufer, Donal Logue, Steve Martin, Richard Masur, Dakin Matthews, Ian McKellen, Peter McRobbie, Lawrence Monoson, Jeffrey Nordling, Saul Rubinek, Charles Martin Smith, Stephen Spinella, Lily Tomlin, BD Wong, Walter Addison

Ooit hadden we de Spaanse Griep. Bijna een eeuw later kwam corona langs. Ergens daartussenin kregen we te maken met een pandemie die eerst GRID heette en later AIDS. De eerste signalen doken op in 1981, toen homoseksuele mannen in New York en San Francisco plotseling ziek werden en kort daarna overleden. Hun immuunsysteem bleek volkomen naar de vaantjes. Wat was hier aan de hand?

Tien jaar later, aan het begin van de jaren 90, wist zo’n beetje iedereen wat AIDS inhield en hoe je het kon voorkomen. Ook daalde het besef in dat veel betrokkenen in de begindagen van AIDS hadden zitten slapen. Over die begindagen gaat de speelfilm ‘And the Band Played On’ uit 1993. Hierin beleven we opnieuw de angst van de gay community, we volgen onderzoekers die proberen om iets van de ziekte te begrijpen en we ergeren ons aan beleidsmakers die weigeren om hard in te grijpen.

In de bijna 2,5 uur dat het drama duurt komt veel, heel veel voorbij. Het knappe van het script is dat het allemaal behapbaar blijft en dat je al die tijd geboeid zit te kijken. Nergens wordt een onderwerp te lang opgerekt, wordt de materie te complex of verliezen we de tijdlijn uit het oog. Voor dat laatste gebruikten de makers een eenvoudig trucje: regelmatig krijgen we onderin het scherm een update over het aantal besmettingen en slachtoffers. Hoge cijfers, mede als gevolg van de incompetentie van politici en de onwil van de medische industrie.

Wat de makers vooral goed doen, is zich beperken tot de ziekte. AIDS is niet alleen het belangrijkste personage, het vormt ook de plot en de dramatische uitwerking ervan. We leren wel personages kennen (onderzoekers, zieken, behandelaars), maar hun persoonlijk drama blijft in de schaduw. Ondanks dat gebrek aan persoonlijk drama is de film aangrijpend genoeg (en is de cast er een om je vingers bij af te likken).

De combinatie van archiefbeelden en gespeeld drama zorgt ervoor dat ‘And the Band Played On’ steeds geloofwaardig en realistisch oogt. Ondanks het zware onderwerp is er altijd ruimte voor hoop. Want wat deze film ook laat zien: volharding, empathie en idealisme kunnen bergen verzetten. Al duur het soms wat lang.

Henny Wouters

Waardering: 4