Ander (2009)

Regie: Roberto Castón | 128 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Eriz Alberdi, Joxean Bengoetxea, Christian Esquivel, Jose Kruz Gurrutxaga, Juancho Kerejeta, Unax Martín, Pedro Otaegi

Spanje kent – net al veel andere landen – nog steeds grote verschillen tussen het leven in de stad en dat op het platteland. Waar Almodóvar en zijn medecineasten het stadse (meestal Madrileense) leven bekend maakten, compleet met hoeren en travestieten, homo’s en lesbiennes, wordt het platteland tot nog toe vooral gezien als tegenovergesteld; een plek waar dat soort praktijken niet plaatsvindt. Het ouderwetse leven, waar structuur heerst en men nog hecht aan regels en traditie.

Dit platteland wordt in ‘Ander’ (de naam van het hoofdpersonage) dan ook uitgebreid getoond. Traag en statisch komen de shots voorbij waarin we kennismaken met het leven op een Baskische boerderij. De grond moet worden gewied, de koeien moeten gemolken, het eten klaargemaakt, de wekker gezet en er wordt vroeg opgestaan. En dat iedere dag weer. En bedenk daarbij een enorm conservatieve moeder, die strikte regels nahoudt op vrijwel iedere handeling. Als haar geheime liefde komt eten, kan ze zichzelf niet toelaten een teken van affectie te tonen. Wel houdt ze goed in de gaten dat ze eerst het bord van zoon Ander opschept, dan dat van de mannelijke gast en daarna pas dat van haar zelf. Dochter Aranxta mag zichzelf bedienen. Het lijkt binnen deze omstandigheden haast niet mogelijk iets af te wijken van de geldende normen, maar schijn bedriegt. De film toont namelijk ook de andere kant en is duidelijk gemaakt met liefde voor het landelijke leven. Naast de verstikkende eenzaamheid komt er langzaam ruimte voor romantiek, vriendschap en openheid. De zomerzon begint te schijnen, de wijn vloeit rijkelijk en dat ene fijne plekje op de heuvel onder de boom is perfect om even stil te zitten en het Baskische landschap in te laten werken.

De vergelijking met ‘Brokeback Mountain’ is al vlug gemaakt gezien de mannenliefde en rurale setting, en alhoewel er zeker overeenkomsten te vinden zijn, is dit een volstrekt andere film. Subtieler en ingetogener, waardoor er minder Amerikaans drama nodig is. Misschien oogt de film voor sommige kijkers wat traag, maar het tempo en de weinig flitsende montage verbeelden juist de loomheid van het leven van Ander. Het einde kan daardoor op deze manier geloofwaardig zijn. Misschien is ook dat wel fantasie, maar misschien ook niet. Misschien is dit een meer realistische, Europese aanpak; hebben mensen (zowel personages als kijkers) wat tijd nodig en gaat een verboden liefde nu eenmaal niet over één nacht ijs. Zoals lokale hoer Reme terecht stelt: ‘mannen zijn nu eenmaal vooral bang voor zichzelf’. En dat kost nou eenmaal tijd. Gelukkig maar.

Ruby Sanders