Angela’s Ashes (1999)

Regie: Alan Parker | 145 minuten | drama | Acteurs: Emily Watson, Robert Carlyle, Joe Breen, Ciaran Owens, Michael Legge, Ronnie Masterson, Pauline McLynn, Liam Carney, Eanna MacLiam, Andrew Bennett, Shane Murray-Corcoran, Devon Murray, Peter Halpin, Aaron Geraghty, Sean Carney Daly, Ben O’Gorman, Sam O’Gorman, Laurence Kinlan, Des McAleer, Brendan Cauldwell, Shay Gorman, Johnny Murphy, Eileen Pollock, Moira Deady, Alvaro Lucchesi, Kerry Condon, Eamonn Owens, Alan Parker, Sarah Pilkington

In 1996 schreef Frank McCourt de bestseller ‘Angela’s Ashes’, over zijn jeugd in het Ierse Limerick die gedomineerd werd door katholicisme en armoede. In zijn boek komen de inwoners van het stadje er niet al te best vanaf. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de bevolking helemaal niet blij was met de roman van McCourt. Ze noemden zijn getuigenis overdreven en meenden dat de Limerickers rijker en barmhartiger zijn. Er verscheen zelfs een boek, ‘Ashes’, geschreven door ongeveer honderd inwoners van de stad die de wereld hun werkelijke aard wilden tonen. Dat boek was echter heel wat minder succesvol dan ‘Angela’s Ashes’, waarvan wereldwijd zo’n drie miljoen exemplaren werden verkocht. Van over de hele wereld komen mensen naar Limerick, om de krottenwijken waar McCourt zijn jonge jaren sleet met eigen ogen te bekijken. In 1999 werd het boek verfilmd door Alan Parker.

‘Angela’s Ashes’ is het verhaal van de familie McCourt, die aanvankelijk in New York woont, maar tijdens de crisis van de jaren dertig besluiten om weer terug te keren naar hun vaderland Ierland. Eenmaal terug in Limerick hebben ze het nog slechter dan voorheen. Niets blijft deze familie bespaard. Frank, de oudste zoon, ziet lijdzaam toe hoe zijn zusje Margaret sterft als ze net geboren is. Ook zijn twee broertjes Oliver en Eugene sterven aan tuberculose en ondervoeding. Franks vader Malachy (Robert Carlyle) is een werkeloze nietsnut. Als hij al een baan heeft, levert hij zijn loon aan het einde van de dag gelijk weer in bij de plaatselijke kroeg, om vervolgens stomdronken en lallend weer terug naar huis te keren. Franks moeder Angela (Emily Watson) lijdt er zichtbaar onder. Ze stuurt hem naar Engeland, waar hij flink wat geld kan verdienen dat hij wekelijks op kan sturen. Maar Malachy stuurt geen geld en komt slechts één keer terug bij zijn gezin, om hen daarna voorgoed aan hun lot over te laten. Moeder Angela is de wanhoop intussen nabij en laat zich zelfs seksueel misbruiken om gratis onderdak te krijgen. Frank kan het op een gegeven moment niet meer aanzien en kiest zijn eigen weg. Hij heeft één grote droom: om op een dag weer terug te keren naar Amerika.

Regisseur Alan Parker, die eerder de ijzersterke muziekfilm ‘The Commitments’ (1991) maakte, verwerkte samen met Laura Jones de autobiografie van McCourt tot een script. Daarbij bleven ze zo dicht mogelijk bij het origineel en verwerkten ze het ironische commentaar dat de schrijver in zijn boek geeft door middel van een voice-over in de film. ‘Angela’s Ashes’ vertoont helaas de nodige gebreken. Het grootste gemis is de subtiliteit; de film is nog geen tien minuten onderweg of we hebben al in de asgrauwe gezichtjes van twee dode kinderen gekeken. En dat is nog maar het begin van een opeenstapeling van misère en narigheid, die flink worden aangezet door de – overigens prachtig gefotografeerde – grimmige beelden van een regenachtig Ierland en de melodramatische soundtrack van componist John Williams. Allemaal bedoeld om op het sentiment van de kijker te spelen. Het lijkt haast wel alsof Parker geniet van het voorschotelen van al die narigheid. Het maakt de film er overigens ook voorspelbaar door. En ook al weet je dat het boek op dezelfde manier is geëindigd, doet het toch wat onbevredigend aan. Net alsof het verhaal eigenlijk nog niet af was, maar ze er een eind aan moesten breien omdat het geld op was…

Het acteerwerk is uitstekend, ook al zijn de meeste volwassen karakters behoorlijk eenzijdig. Robert Carlyle (Begbie uit ‘Trainspotting, 1996) is overtuigend als de lapzwans van een Malachy. Ook al weten Frank en zijn broertje Malachy jr. dat hun vader onverantwoordelijk, drankverslaafd en lui is, ze zijn dol op hem. Vooral omdat hij hen prachtige, fantasierijke verhalen vertelt. Emily Watson (‘Breaking the Waves’, 1996), met haar befaamde licht gekwetste oogopslag, ziet eruit alsof ze al die narigheid zélf heeft meegemaakt. Ze voelt zich, in tegenstelling tot haar echtgenoot, niet te trots om bij de rijken geld te lenen om haar kinderen te kunnen verzorgen. Dat maakt haar een waardiger personage dan Malachy, die zijn kinderen liever ziet creperen dan dat hij zijn hand ophoudt om te bedelen. Het meest interessant zijn de verschillende kindacteurs die zijn ingezet. Met name Joe Breen (Frank op vijfjarige leeftijd) en Ciarán Owens (Frank op tienjarige leeftijd) ontroeren met hun vroegwijze vertolkingen. De overige personages zijn Dickensiaanse karikaturen. Zo is er onder meer een chagrijnige, graatmagere tante (Pauline McLynn) die uiteindelijk toch een hart van goud blijkt te hebben, en de strenge schoolmeester (Des McAleer) die er flink op los mept met zijn stok.

‘Angela’s Ashes’ is een prima film, die helaas niet helemaal weet te overtuigen. De narigheid die de jonge Frank McCourt heeft moeten doorstaan zou medeleven moeten opwekken – en bij vlagen doet het dat ook – maar omdat het zo’n eindeloze opeenstapeling van misère is, is het risico aanwezig dat het de kijker op een zeker moment niet meer raakt en onverschillig laat. En dat zal toch niet de bedoeling zijn geweest van regisseur Alan Parker, die deze film overigens op een prachtige manier heeft geschoten. Ondanks zijn gebreken is ‘Angela’s Ashes’ zeker de moeite waard. Zorg alleen wel dat je in de juiste bui bent, want reken er maar op dat dit een deprimerende film is!

Patricia Smagge

Waardering: 3

Bioscooprelease: 17 februari 2000