Angst (2009)

Regie: Michiel van Erp | 92 minuten | documentaire

Michiel van Erp is een veelzijdig documentairemaker. Daarnaast maakt hij commercials voor uiteenlopende grote opdrachtgevers, schreef een boek en werkt als theaterregisseur. Dat hij een scherp observerend en humorvol oog heeft toonde hij al eerder in de bioscoopdocumentaire ‘Pretpark Nederland’. In ‘Angst’ toont hij – voor een hopelijk groot publiek – opnieuw zijn grote vakmanschap en laat hij de kijker dit keer kennismaken met heel andere eigenschappen van de mens. Om het oordeel direct uit te spreken: ‘Angst’ is een boeiende en magnifieke parel die absoluut de moeite waard is om gezien te worden.

In deze documentaire wordt een aantal mensen gevolgd die soms extreme angsten hebben. Anne-Louise woonde in het verleden in Venezuela en is daar diverse malen slachtoffer geweest van zeer bruut geweld. Teruggekeerd naar Nederland hoopt zij een nieuw leven te krijgen, waarin zij niet meer bang hoeft te zijn. Nederland is echter niet zo vredig meer … Dieuwke staat steeds uren onder de douche omdat ze anders niet schoon is en bang is dat men haar ruikt. Bij alles wat ze doet is sprake van dwangrituelen, haar wereld wordt kleiner en kleiner… John was een uiterst succesvolle apotheker met een groot aantal medewerkers. Ineens bezorgen hoogten en dieptes hem een angst die zijn leven geheel heeft ontwricht. We volgen hem in de pogingen waarbij hij stapje voor stapje zijn eigen balkon weer ‘verovert’. Ook een gewone stadsbrug blijkt voor hem al een om worsteling om te overwinnen. Nienke is een alleenstaande moeder met de hang om alles tot in het extreme perfect te willen doen. Daarvan is zij zo stressgevoelig geworden dat zelfs het kleinste dingetje al tot een verlammende angst kan leiden. Nienke is wanhopig en zoekt haar heil in verschillende therapieën. Sylvia is bang voor het donker en dus om in slaap te vallen, ze probeert steeds wakker te blijven, mijdt haar bed en zoekt hulp… Gerard is homoseksueel en is om die reden in elkaar geslagen door een paar ‘medelanders’. Ook hij mijdt de stad en voelt zich alleen thuis veilig. Daar kan hem niets gebeuren…

‘Angst’ is niet zo maar een film over mensen met een vorm van angst. In fraaie en rake observaties laat regisseur Michiel van Erp zien hoe deze angstpatiënten lijden en hoe dit soms op extreme wijze hun functioneren beïnvloedt. Die angsten hebben een zodanige invloed dat hun wereld beperkt is geworden. Anderen begrijpen vaak niet en kunnen niet inzien welke confrontaties deze patiënten elke dag (of nacht) steeds weer opnieuw moeten aangaan. We volgen hen in hun gesprekken met de diverse therapeuten. ‘Angst’ is absoluut geen film met allerlei zweverige therapeuten. De gesprekken die zij met hen voeren zijn indringend en soms hevig emotioneel. Hoe intensief behandelingen kunnen zijn voor zowel cliënt als behandelaar wordt subliem in beeld gebracht.

‘Angst’ toont ons veel intieme privébeelden en betrokkenen laten heel veel van hun ziel en zaligheid zien. Ondanks dit soms confronterende aspect is de film – en dat is een groot compliment waard – op geen enkel moment voyeuristisch van aard. De zorgen en de angsten, de worsteling met de problemen komen subliem in beeld, regisseur Van Erp heeft gezorgd voor een magnifiek en integer verslag daarvan, ook van de inbreng van de diverse therapeuten. Soms toont de film dat er sprake is van vooruitgang (in kleine stapjes), maar er is ook sprake van terugval.

Schrijver Arthur Japin spreekt als verteller teksten die de diverse onderdelen van de film op harmonieuze wijze verbinden. Ondanks de soms emotionele en indringende momenten kent de film de nodige hoopvolle en humoristische momenten, als betrokkenen – soms ten einde raad – beschouwende of relativerende uitspraken doen over hun eigen situatie. Het leven kan voor sommigen al een groot avontuur zijn bij een ogenschijnlijk kleine handeling. De film heeft daarmee een duidelijk positieve inzet, is fraai in balans gebleven en is geen moment te ver doorgeslagen. Een integere, intieme, maar vooral ook warme film. Een absolute aanrader!

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 14 mei 2009