Animal Factory (2000)

Regie: Steve Buscemi | 94 minuten | drama | Acteurs: Willem Dafoe, Edward Furlong, Seymour Cassel, Mickey Rourke, Steve Buscemi, Danny Trejo, Tom Arnold, Chris Bauer, John Heard, Mark Boone Junior

Bij het horen van de naam ‘Animal Factory’ kun je twee kanten op. Je denkt direct aan
a) een vervolg op studentenkomedie ‘Animal House’
b) een vervolg op George Orwell’s ‘Animal Farm’.
Of je nu antwoord a of b hebt gekozen maakt niks uit. ‘Animal Factory’ is geen van beide. Dus geen kotsende studenten of opstandige dieren in deze film. Dit verhaal gaat over het keiharde leven in Amerikaanse gevangenissen.

We maken kennis met Ron Decker (Furlong) een jongeman die wegens drugssmokkel is opgepakt. Als groentje belandt hij in een voor hem compleet vreemde wereld waar geweld en intimidatie aan de orde van de dag zijn. Als Decker in aanraking komt met de geheimzinnige Earl (Dafoe) leert hij veel meer over het gevangenisleven. Een wereld die gerund wordt door corrupte ordehandhavers die de gevangenen behandelen als beesten.

Na het lezen van de synopsis en het zien van de castleden zal het je waarschijnlijk al zijn opgevallen: ‘Animal Factory’ is niet zomaar een gevangenisfilm. Acteurs als Dafoe en Buscemi zijn over het algemeen vrij zorgvuldig in het kiezen van rollen en dat is bij deze film niet anders. ‘Animal Factory’ is dan ook niet zomaar een ‘prison movie’, nee deze film is een politiek statement.

Een statement tegen de onmenselijke behandeling van gevangenen. Misdadigers van verschillende kalibers worden bij elkaar in een cel gesmeten. Door racisme en intimidatie ontstaat er een broeierig sfeertje waardoor gevangen steeds dieper wegzinken in een wereld van geweld en agressie. Langzaam aan ontstaan er subculturen die onderling strijd voeren om de macht. De bewakers laten dit oogluikend toe. Door het leven in gevangenschap stompen de ‘inmates’ steeds verder af en worden ze grotere criminelen dan ze in eerste instantie waren. De gevangenis maakt beesten van hen. En tada: daar heb je de verklaring van de titel!

Het hart van de film zit op de goede plaats. Regisseur Steve Buscemi heeft een lovenswaardige poging gedaan om de problematiek van het gevangenisleven in beeld te brengen. Helaas is een mooi uitganspunt niet voldoende om van een goede film te spreken. ‘Animal Factory’ is namelijk nogal taaie kost. Vrolijk is het allemaal niet. Buscemi gunt je geen rust en drukt je continu met de neus op de feiten: ‘prison life sucks!’ De moddervette moraal wordt op een gegeven moment gewoon teveel. Een boodschap uitdragen is okay, maar ietsje minder mag ook wel hoor.

Daarnaast is de casting ook niet even gelukkig gekozen. Furlong is bijzonder zwak in de hoofdrol. De hele film door sjokt de acteur zichtbaar vermoeid rond. Met de zwarte kringen onder zijn ogen en afwezige stemgeluid komt hij als drugsdealer wel goed over, maar zijn povere spel kan toch niet zo bedoeld zijn. Hij straalt geen greintje interesse of bevlogenheid uit. Empathie voor hem opbrengen wordt dan ook zeer moeilijk. En dat is pijnlijk aangezien Furlong juist de hoofdrol vertolkt en de kijker door de film heen loodst.

Met uitzondering van Furlong, is het acteerwerk verder van de bovenste plank. Wat wil je ook met acteerkannonen als Dafoe, Buscemi en Cassel in de gelederen? De mannen zetten realistische portretten neer van mensen die in de zelfkant van de maatschappij leven. Misschien wel de mooiste rol wordt gespeeld door voormalig Hollywoodicoon Mickey Rourke.

De Amerikaan vertolkt de rol van een travestiet. Hoewel je in eerste instantie te maken denkt te hebben met een karikaturale nicht met een zwaar opgemaakte granieten kop en ridicuul behaatje weet Rourke zijn personage toch van een zekere diepgang te voorzien. Er broeit meer onder de oppervlakte. Rourke zet met zijn lichamelijke acteerwerk een man neer die het door zijn geaardheid niet makkelijk heeft. Een persoon met een verleden. Dat is erg knap, want de acteur doet dit zonder veel woorden te gebruiken.

Dankzij het indrukwekkende acteerwerk en de beklemmende, claustrofobische sfeer heeft ‘Animal Factory’ twee sterke troefkaarten. Jammer genoeg zorgen enkele vervelende minpunten ervoor dat de film niet boven de middenmoot uit stijgt. Het merendeel van de personages is niet sympathiek. En het is nu niet gemakkelijk om je in te leven in een stel bikkelharde, ijskoude gedetineerden die zonder veel problemen iemand omleggen.

En als ook de apatische hoofdpersoon niet erg veel emoties oproept, dan kun je je wel voorstellen dat ‘Animal Factory’ een kille, afstandelijke kijkervaring blijft. Jammer.

Frank v.d. Ven