Anton Corbijn Inside Out (2012)

Regie: Klaartje Quirijns | 90 minuten | documentaire

In het documentair portret ‘Anton Corbijn Inside Out’ speelt George Clooney pétanque met een grote kiezel, gewoon van de grond geraapt. Even later vergaapt Lou Reed zich ongegeneerd aan een portret van Lou Reed, gemaakt door de wereldberoemde Hollandse fotograaf. Al eerder kwam Bono langs, één arm losjes op het portier van een doorsnee taxi leggend, getuigend van Antons obsessie met licht. Heel U2 verzamelt zich op een grijze dag in een grijze buurt voor een grijze muur. De rockband reed een moment daarvoor nog rond in een cocon op wielen, afgeschermd van alledaagsheid. Maar als Anton dat wil, stapt iedereen uit. Om een foto te maken, om tegelijkertijd kortstondig deel te worden van het dagelijks leven. In Antons nabijheid wordt zelfs de grootste ster weer een tastbaar, kenbaar mens. De documentaire stelt de vraag hoe kenbaar Anton Corbijn nu eigenlijk is.

Anton Corbijn fotografeerde zo ongeveer iedereen die zich de afgelopen decennia in de spotlights heeft opgehouden, zeker als ze daarbij een gitaar of microfoon vasthielden. Hij doorkruist jaarlijks de aarde op zoek naar schoonheid, op zoek naar kaders voor de hoofden die, zegt Bono hier, in essentie Corbijn zelf weergeven: Miles Davis, Captain Beefheart, Isabella Rosselini. Ondanks al die alter ego’s noemt Corbijn zichzelf een loner. Een man op afstand. Terecht, zegt de documentaire. Hier, in de film, is hij voor één keer zelf het onderwerp van de lens. Maar zelfs als hij thuis, in een sobere huiskamer, op de bank ligt en de camera hem in een ijzeren kader gevangen houdt, blijft hij deels buiten bereik. Hoe dat komt? Aan wat hij zegt, ligt het niet. Zijn stem is open, en in zijn uitspraken over zichzelf is hij zeker niet terughoudend. Mogelijk hielp het tijdens de opnamen dat regisseur Klaartje Quirijns hem ook persoonlijk goed kent. Als Anton Corbijn naast een prins en prinses verschijnt om een speech te houden, zijn z’n zinnen beheerst en trefzeker. (Maar elke paar woorden wrijft hij met een hand langs een wang, of zijn voorhoofd, als om de blikken van het publiek in de zaal van zich af te vegen.) Zijn karakteristieke lichaamstaal onthult misschien al iets meer, past ook bij een loner: licht ineengedoken, alsof hij – met zijn lange lijf – voortdurend bang is z’n hoofd te stoten. Maar zijn ogen zien alles. Als hij voor deze documentaire door de polder struint, zoekt hij zelf het meest filmische plekje op.

Quirijns is erin geslaagd veel meer van Corbijn te maken dan een drukbezet caterer to the stars. Natuurlijk registreert ze hem tijdens zijn werk en zijn reizen (zoals wanneer hij allenig een broodje eet in een kaal tankstation). Maar ze heeft hem ook zo ver gekregen terug te keren naar het Zuid-Hollandse dorp waar hij opgroeide. Haar documentaire is zowel het excuus voor als de ingehouden verbeelding van een nuchtere zoektocht naar het wezen van Corbijn: wie is hij? Om die vraag te beantwoorden, spreekt Quirijns ook zijn zus Aaf. Niet in een helverlichte studio of een chique hotelkamer, maar gewoon in de knusse keuken van haar Nederlandse huis. Aaf spreekt met vertrouwelijke intimiteit over haar broer, als tussen neus en lippen door. Hoe zij en haar broer ook als domineeskinderen al eenzame zielen waren. Hoe ze letterlijk opgroeiden naast een kerkhof. Anton zelf snijdt ondertussen het brood, zittend aan de keukentafel. Het contrast met de internationale helden die hij fotografeert, is alleen roerender als Corbijn zijn moeder bezoekt.

De vraag wie Corbijn is, blijft in ‘Inside Out’ deels onbeantwoord, tot op het eind van deze zoektocht. Daar waar de fotograaf Corbijn de mens Anton wat in de verdrukking blijkt te hebben gebracht, tast namelijk ook Anton Corbijn zelf in het duister. Op dat moment blijkt dat de lens de fotograaf niet alleen toegang verschafte tot de wereld, en tot het wezen van andere mensen, maar ook een doorzichtige barrière is gaan vormen voor – wat hij zelf noemt – ‘diepgaand contact’. Dat laatste kunnen alleen zijn foto’s bewerkstelligen.

Martijn Laman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 22 maart 2012
DVD- en blu-ray-release: 16 augustus 2012