Arctic Tale (2007)

Regie: Adam Ravetch, Sarah Robertson | 96 minuten | familie, documentaire | Met: Queen Latifah, Katrina Agate, Zain Ali, Preston Bailey, Kwesi Boakye, Michael Huang, Sierra Marcoux, Dante Pastula, Peyton Pearson, Isabella Peschardt, Christina Robinson, Lili Sepe, Ke’ala Valencia

Dankzij de succesvolle film ‘March of the Penguins’ (2005) van Luc Jacquet is de natuurdocumentaire aan een welverdiende opmars bezig. Het gevecht van leven op dood dat dieren dagelijks voeren is altijd al interessant geweest voor het filmpubliek, maar met de actuele klimaatproblemen is er nog een thema bijgekomen dat filmmakers maar al te graag toepassen. ‘March of the Penguins’ was een trendsetter; de documentaire trok meer publiek dan welke andere natuurdocumentaire dan ook en sleepte een Oscar in de wacht. Een jaar later viel ‘An Inconvenient Truth’ (2006), waarin Al Gore zijn licht liet schijnen over de opwarming van de aarde, die eer ten deel. ‘Arctic Tale’ (2007) kun je zien als een combinatie van die twee films. De kijker wordt met werkelijk schitterend geschoten beelden meegenomen naar de leefwereld van de ijsbeer en de walrus: de Noordpool. Alsof de struggle for life daar nog niet zwaar genoeg is, worden deze dieren geconfronteerd met misschien wel het allergrootste probleem waar ze ooit in hun drang tot overleven mee zijn geconfronteerd: het smelten van de ijskappen.

De meeste beelden zijn wonderschoon en overdonderend, zeker als je bedenkt dat ze gemaakt zijn onder ijskoude temperaturen, vaak onder water en in de nabijheid van grote en levensgevaarlijke dieren. In ‘Arctic Tale’ maken we kennis met de pasgeboren ijsbeer Nanu en de walruspup Seela. De jonge dieren maken kennis met hun verblindend witte en meedogenloos koude wereld. We zien hoe ze leren zwemmen, klimmen en jagen. Ook krijgen ze een lesje van hun moeder in hoe ze zichzelf moeten verdedigen. En die lessen hebben ze hard nodig in hun strijd om te overleven. Niet alleen nu ze nog klein zijn en de bescherming van hun moeder genieten, maar vooral ook later als ze op eigen benen staan. Gedurende tien jaar filmden Adam Ravetch en zijn team van cinematografen beelden van ijsberen, walrussen en andere pooldieren. Het was onmogelijk om steeds hetzelfde dier te volgen, maar bij de montage hebben ze dusdanig handig geknipt en geplakt dat de schijn dat het hier om steeds dezelfde twee dieren gaat, gemakkelijk kan worden opgehouden. Op die manier bereiken Ravetch en zijn vrouw en coregisseur Sarah Robertson hun doel: een fabel over geboorte, leven en dood  in een van de meest onbewoonbare gebieden ter wereld, de poolcirkel.

De vergelijking met ‘March of the Penguins’ is onvermijdelijk. De meeste overtuigingskracht van die film ligt in de vertelstem van Morgan Freeman, die een en ander sober en objectief aan de kijker weet over te brengen. Daar tegenover zet ‘Arctic Tale’ met verteller Queen Latifah een heel andere, familiaire stijl neer. Haar bijdrage is eigenzinnig, vol humor en bijzonder vermakelijk, maar leidt wel een beetje af van de beelden, die in feite voor zich spreken en geen commentaar nodig hebben. In de teksten van Queen Latifah – mede geschreven door Al Gores dochter Kristin – veranderen Nanu en Seela in aaibare, haast cartooneske figuren. En dat terwijl dit toch echt levensgevaarlijke dieren kunnen zijn. Voor een jeugdig publiek zal deze geromantiseerde aanpak vooral een meerwaarde hebben, maar voor een ouder publiek neemt het een deel van de ernst van de zaak weg. We hebben het hier wel over een strijd op leven en dood. Dit zijn geen tekenfilmdieren, maar échte dieren. Maar de maker richten zich duidelijk hoofdzakelijk op een jonge doelgroep, want ook de afstandelijke manier waarop de vaak bloederige jacht in beeld wordt gebracht, de moralistische boodschap aan het einde van de film – waarbij een tiental kinderen een prominente rol speel – en (een groot deel van) de soundtrack dragen hier aan bij. Walrussen die met de kudde een ijsschots opzoeken met de klanken van Sister Sledge’s ‘We are Family’ is eigenlijk iets teveel van het goede…

‘Arctic Tale’ leunt net als veel andere natuurdocumentaires zwaar op de prachtige cinematografie. De imposante manier waarop het keiharde leven op de Noordpool in beeld wordt gebracht verdient alle lof, evenals de confronterende beelden van smeltende ijskappen en ijsberen en walrussen die moeten zien te overleven in een wereld die niet meer is wat het duizenden jaren lang was. Het geeft ons een beeld van wat er gebeurt als we op dezelfde voet doorgaan. Met de opmerking dat dit voor een belangrijk deel komt door de mens en de manier waarop hij de aarde en diens natuurlijke hulpbronnen uitbuit, vertelt ‘Arctic Tale’ ons natuurlijk niets nieuws. Ravetch en Robertson betrekken nadrukkelijk kinderen in hun film, waardoor deze natuurdocumentaire met name als familiefilm bijzonder geslaagd is. Maar ‘Arctic Tale’ weet niet uit de schaduw van ‘March of the Penguins’ te treden, vooral omdat we door de makers via de muziek en de voice-over worden gestuurd in hoe we ons moeten voelen. En dat terwijl de werkelijk fantastische beelden krachtig genoeg zijn om voor zichzelf te kunnen spreken.

Patricia Smagge