Armand (2024)

Regie: Halfdan Ullmann Tøndel | 118 minuten | drama | Acteurs: Renate Reinsve, Ellen Dorrit Petersen, Endre Hellestveit, Øystein Røger, Janne Heltberg, Thea Lambrechts Vaulen, Øyunn, Karen Chika Gjølmesli, Vera Veljovic-Jovanovic

Aan het einde van het schooljaar snelt Elisabeth (Renate Reinsve) zich naar de school van haar zoontje Armand. De leiding wil haar spreken over een incident tussen hem en klasgenootje Jon. Lerares Sunna (Thea Lambrechts Vaulen) drukt Elisabeth in appjes op het hart dat het allemaal wel meevalt. Eenmaal op school vraagt ze Sunna om opheldering maar de lerares houdt de kaken op elkaar. Het tweetal moet volgens het protocol wachten op de ouders van Jon, Anders (Endre Hellestveit) en Sara (Ellen Dorrit Petersen).

Telkens wanneer Elisabeth haar kant van het verhaal wil doen in ‘Armand’, geven het koppel en Sunna haar weinig ruimte. Sterker nog, wanneer directeur Jarle (Øystein Røger) en sociaal medewerkster Asja (Vera Veljovic) aan de gesprekstafel aanschuiven, vullen ze het incident en de oorzaken ervan voor haar in. Dit leidt tot grote frustratie bij Elisabeth. Zo trekt het moeizame gesprek geleidelijk een berenput open over een lang verleden.

Alle acteurs spelen op de toppen van hun kunnen maar het broeierige middelpunt van ‘Armand’ is en blijft Renate Reinsve als de actrice en moeder Elisabeth. Evenals in ‘The Worst Person in the World’ (Joachim Trier, 2021) werkt ze als een magneet op zowel de kijker als de medespelers. En net als de film is Elisabeth kwetsbaar, onvoorspelbaar en trots ineen.

Ongemak tussen mensen is iets wat de film als een loopse hond aftast. Regisseur Halfdan Ullmann Tøndel, die ook het scenario schreef, put met genoegen snedige humor uit situaties waarin onmachtige volwassenen met elkaar duelleren in afgeschermde zinnen en priemende blikken. Het ongemak is soms zo groot dat personages alleen even kunnen luchten in het schooltoilet. Het is alsof Elisabeth, Anders en Sara nog altijd ronddolen op het schoolplein en nooit geheel de wetten van toen hebben kunnen loslaten.

Met een belangrijke rol voor de Nederlandse componist Ella van der Woude speelt regisseur Halfdan bovendien volop met de manier waarop hij het schoolgebouw in beeld en geluid vangt. De unieke locatie gebruikt hij voor de expressionistische verbeelding van wat er diep binnen in de personages rondspookt. De krochten van het karakteristieke gebouw spiegelen als het ware emoties van Elizabeth, Sara en Anders. Daarnaast stijgt de gevoelstemperatuur in het gebouw tot grote paranoïde hoogten door veelvuldig longshots af te wisselen met ongewone beeldcomposities. Er is altijd een licht gevoel van desoriëntatie.

De eerste langspeelfilm van Halfdan Ullman Tøndel pakte meteen de prijs voor beste debuut op Cannes. Dit is zeker niet gek, want met verve vertrouwt Halfdan op momenten van experiment en tart hij conventies zonder de toeschouwer weg te jagen. Hij importeert bijvoorbeeld dans om de grenzen van taal te testen. Zoals in de situatie van Elisabeth kan taal iemand een stem geven maar ook wegnemen. Door dans de ruimte te geven bevrijdt Halfdan in zekere zin Elisabeth. En voor de kijker is het een verademing om niet te weten waar ‘Armand’ heen zwiert.

Roy van Landschoot

Waardering: 4

Speciale vertoning: Leiden International Film Festival 2024
Bioscooprelease: 24 oktober 2024