Atanarjuat – The Fast Runner (2001)

Regie: Zacharias Kunuk | 167 minuten | drama | Acteurs: Natar Ungalaaq, Sylvia Ivalu, Peter-Henry Arnatsiaq, Lucy Tulugarjuk, Madeline Ivalu, Pauloosie Qulitalik, Eugene Ipkarnak, Pakak Innuksuk, Neeve Irngaut, Abraham Ulayuruluk, Apayata Kotierk, Mary Qulitalik, Luke Taqqaugaq, Alex Uttak, Eric Nutarariaq

‘Atanarjuat’ is echt een epos. Het wordt gezien als een legende, maar het zou ook gewoon een verhaal kunnen zijn, dat van a tot z heeft plaatsgevonden. De film is een mijlpaal, want het is de eerste speelfilm door en over de Inuit, gefilmd in hun eigen leefgebied. De regisseur, Zacharias Kunuk, maakte er in 2006 nog eentje, getiteld ‘The Journals of Knud Rasmussen’. Veel meer films door en over de Inuit zijn er niet.

Het is niet verwonderlijk dat Kunuk zelf uit die regionen komt, want naast de kennis van de Inuit en hun oorspronkelijke leefgewoontes is enige bekendheid met het barre klimaat een vereiste om überhaupt een film als deze te kunnen maken. Alles wat je ziet is sneeuw, ijs en nog meer sneeuw en ijs. De mensen lopen rond in dikke, zelfgemaakte kleding van zeehondenhuid, afijn, je kent het wel.

Het ‘legende’ gegeven vloeit misschien voort uit het beeld dat Atanarjuat tijdenlang naakt in de kou zou hebben gerend en dat dat dus eigenlijk niet kan. Maar de acteur, Natar Ungalaaq, loopt echt naakt rond in die ijzige kou (het is daar zeker -40˚ celcius of nog kouder), zoals we tijdens de aftiteling te zien krijgen. En reken er maar niet op dat die scènes er in één take op stonden!

De mooiste rol is voor Pakak Innuksuk, die Amaqjuaq, de oudere, sterkere broer speelt. Een fijne acteur met een prettige uitstraling. Een rol die alleen nog wordt overtroffen door de schitterende beelden van de ijsvlakten en de hemelsblauwe lucht. Af en toe denk je: “hoe kan een mens daar leven?”, maar als de omgeving zo mooi is als Kunuk hem in beeld brengt, begin je het een beetje te begrijpen.

De cameravoering moet een hels karwei zijn geweest, er is dan ook niet in de allerhoogste filmkwaliteit geschoten. Maar dat maakt helemaal niet uit. Het verhaal, de cultuur en zo ook de film, zijn totaal onopgesmukt. Je krijgt de hele tijd het gevoel dat het verhaal nu op dit moment plaatsvindt en je wordt deel van de gebeurtenissen en de personages. De prachtige muziek van Chris Tilly werkt hieraan ook mee. Allerlei culturele invloeden zijn terug te horen, zoals Mongoolse boventoonzang, oosters aandoende fluiten en trommeltjes uit alle hoeken van de wereld, in een sobere, puur ondersteunende setting.

‘Atanarjuat’ komt zo authentiek over als hij is. Een unieke film die onder barre omstandigheden en met minimale middelen tot stand kwam en die je toch bijna drie uur in zijn greep houdt, dat is een mooie prestatie, petje af.

Arjen Dijkstra

Waardering: 4

Bioscooprelease: 21 maart 2002