Atlantide (2021)

Regie: Yuri Ancarani | 100 minuten | drama | Acteurs: Daniele Barison, Maila Dabalà, Bianka Berényi, Alberto Tedesco, Jacopo Torcellan

Zwerf je ergens tussen land en zee in de omgeving van Venetië dan zou je weleens Daniel (Daniel Barison) kunnen tegenkomen. De zwijgzame Noord-Italiaan schoffelt overdag in de hitte bij een boer en komt ’s nachts tot leven als hij met zijn opgevoerde tweezits speedboot ronddobbert of racet. Glijdend over het paradijselijke blauw ontmoet hij gelijkgestemden die zowel met als tegen hem racen. In zijn kielzog vind je ook vriendinnetje Maila (Maila Dabala). De twee hangen veel rond met elkaar maar echt vlammen wil het niet. Bij Daniel knaagt vooral het idee dat zijn speedboot het niet haalt bij die van zijn groepsgenoten. Hij zal en moet de snelheidsrecords, die voor de eeuwigheid staan gekerfd in paalhoofden, verbeteren en besluit om hiervoor zijn dorp te verruilen voor Venetië. Aldaar ontmoet hij een Sirene en raakt hij verstrikt in het vagevuur van de zinkende stad.

Voor regisseur Yuri Ancarani blijkt net als voor Steve McQueen (onder andere, ‘12 Years a Slave’, 2013) een achtergrond in videokunst een goede leerschool te zijn geweest. De beelden in ‘Atlantide’ ademen een uitzonderlijke inherente kracht uit en zetten de ins and outs van een subcultuur universele kracht bij: herkenbaar van de opgevoerde auto’s maar tegelijkertijd uniek. Op een bijna vleiend tempo tuurt Ancarani’s camera naar deze late vorm van kapitalisme waarin individueel geluk uitdrukking krijgt in, haast versmelt met, een machine en de fanatieke bestuurders worden vervoerd door de zucht om steeds sneller te gaan. Adrenalinejunkies zullen zich er vast in herkennen.

Ondanks al die snelle boten staat Ancarani ook stil bij de loomheid van de zomers in het gebied, het contrast tussen traditioneel en modern, en de lokale bevolking en internationaal toerisme. Af en toe met een guitige knipoog speelt de videokunstenaar eerdergenoemde tegenstellingen binnen de mise-en-scène tegen elkaar uit of laat ze in elkaar overvloeien. Deze contrasten laat de mensen in het gebied echter niet alleen floreren, het kan ze ook onder hoogspanning uit elkaar drijven. Onder die koele golvende esthetiek van de film gaat dan ook een onbestemde, soms nare, onrust schuil.

Het verstilde ‘Atlantide’, dat ongeremd schippert tussen documentaire en fictie, is beeldend erg sterk. Echter alle personages, inclusief Daniel, blijven tot vervelends toe cryptisch. Wellicht heeft de afwezigheid van de klassieke psychologische make-up van personages te maken met Ancarani’s achtergrond in kunst, waarin genre en drama van nature wordt gewantrouwd. De filmmaker is vooral op zoek naar het mythische in Daniels subcultuur en dweept zonder terughoudendheid met het lichaam en de boot die gezamenlijk snijden door het water. En door te eindigen in de geest van de Italiaanse klassieker ‘L’eclisse’ (Michelangelo Antonioni, 1962) volhardt Ancarani in het abstracte. Dit keer geen verlaten straten maar in het water weerkaatsende grachten. Het is een vrij abrupte breuk met wat ervoor kwam: een spookachtige wereld in afwezigheid van de mens. Deze uitdrukkelijke esthetische keuzes maken de film tamelijk hermetisch maar tegelijkertijd uitdagend genoeg.

Roy van Landschoot

Waardering: 3,5

Bioscooprelease: 13 juli 2023