Autumn Ball – Sügisball (2007)

Regie: Veiko Õunpuu | 123 minuten | drama | Acteurs: Rain Tolk, Taavi Eelmaa, Juhan Ulfsak, Sulevi Peltola, Tiina Tauraite, Maarja Jakobson, Mirtel Pohla, Iris Persson, Paul Laasik, Laine Mägi, Katariina Lauk, Liina Tennosaar, Viire Valdma, Ivo Uukkivi, Raivo E. Tamm, Janek Joost, Kaupo Käsik, Karl Kermes, Rein Pakk, Mari Lill, Julia Popova, Erki Laur, Mihkel Smeljanski, Tiit Lilleorg, Armin Kõomägi, Bert Raudsep, Külli Reinumägi, Maria Sutt, Allan Hmelnitski, Mart Taniel, Veiko Õunpuu, Ülo Krigul, Gert Sarv

‘Autumn Ball’ is een gitzwarte film over eenzaamheid en verlies, een film die aan de ene kant bol staat van pessimisme en cynisme, maar die ook veel pikdonkere humor bevat. Het verhaal speelt zich af in en rond een voor de Baltische staten zo kenmerkend verpauperde en grauwe woonomgeving. Lokatie: Tallinn, de hoofdstad van Estland. Een schrijver raakt door het weggaan van zijn vriendin aan de drank, een architect woont in een hypermodern en luxe appartement leeft en vervreemdt daar van zijn vriendin, een alleenstaande theatermedewerker stuit uitsluitend op onbegrip bij vrouwen en een oude, sterk vereenzaamde kapper ontwikkelt een zwak voor een nog jong roodharig meisje. Allen zijn op een wanhopige zoektocht naar geluk.

De film opent sterk, de sfeer is al meteen pakkend neergezet. Mati (Rain Tolk) staat op een balkon. Het waait hard, hij straalt wanhoop uit en twijfelt duidelijk aan het leven. Staat hij op het punt zich van het balkon te werpen? Dramatische muziek zwelt aan, een vrouwenstem roept zacht zijn naam. Mati gaat naar binnen. Het is duidelijk dat de relatie met zijn vrouw Jaana (Mirtel Pohla) bijna beëindigd wordt. Jaana neemt afscheid, spuugt hem in het gezicht, een felle worsteling ontstaat. Hij probeert haar te wurgen, maar laat haar toch gaan. Het beeld gaat over naar gelukkiger tijden tussen hen. Met deze eerste minuten doet regisseur Veiko Õunpuu ons een belofte dat we nog veel rampspoed mogen verwachten en die belofte lost hij in.

In de film komen vier levensverhalen aan de orde. Mati raakt aan de drank en zakt steeds verder weg in eenzaamheid. Zijn appartement dat gevuld is met boeken wordt één grote puinhoop, drankflessen en etensresten slingeren rond. Theo (Taavi Eelmaa) werkt als portier/garderobemedewerker in een nachtclub/restaurant en verzamelt vrouwen, de score van het aantal vrouwen dat hij heeft ‘gehad’ houdt hij bij in een klein boekje waarbij hij een bizar belang hecht aan hun sterrenbeeld. Hij is slechts geïnteresseerd in de verovering en blijft correct tegen hen. Maurer (Juhan Ulfsak) is architect en woont met zijn vriendin Ulvi (Tiina Tauraite) in een stijlvol en hypermodern ingericht appartement. Hij heeft het kennelijk goed voor elkaar, maar zijn vrouw is uiterst ongelukkig (en hij met haar). Laura (Maarja Jakobson), is een alleenstaande moeder die in een fabriek werkt. Zij heeft een dochtertje Lotta (Iris Persson). Dat is voor haar alles in haar troosteloze bestaan. Een oude Finse kapper hangt een beetje rond bij het speelterrein van Lotta, zijn bedoelingen zijn onduidelijk.

We volgen deze mensen in hun wanhopige jacht op geluk en hun pogingen een warm menselijk contact te krijgen. Hun armzalige en soms emotionele inspanningen stuiten vaak op angsten en onzekerheden, het lukt hun niet echt hun eenzaamheid te slechten. Deze ligt als een verstikkende deken over hen heen en sluit hen af.

De muzikale ondersteuning is beperkt, maar versterkt de sfeer van de film in hoge mate. De film ontleent zijn kracht vooral aan de overtuigende cameravoering, de industriële omgeving en de verpauperde flats zijn subliem ingepast. De beeldtaal is krachtig en toch sober en somber. De gebeurtenissen leunen op – bij tijden – sterke absurdistische en zwarte humor die soms weleens wat al te sterk lijkt aangezet. Tragiek slaat dan om in zwart absurdisme. Het spel van de acteurs is overtuigend. Licht punt van kritiek, zonder dat het storend is, is dat de samenhang tussen de vier levens in mindere mate tot ontwikkeling is gebracht. De verhaallijn springt soms wat abrupt over naar een ander hoofdpersoon.

Tragiek van wanhopige mensen, een troosteloze woonomgeving en een confronterende realiteit: die tragiek is zo neergezet dat er soms tot absurdistisch lachen aanleiding is. Juist die zwarte humor is een sterk en essentieel element van deze film. Een fascinerende en intrigerende debuutfilm van een regisseur waarvan we nog veel hopen te zien.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 29 oktober 2009