Ayka (2018)

Recensie Ayka Cinemagazine

Sneeuwschuivers en -ploegen domineren het straatbeeld in het Moskou van ‘Ayka’. Er is bijna geen vechten tegen; de winter houdt het maatschappelijke leven onverbiddelijk in haar greep. Temidden van deze ellende – in een kille en onpersoonlijke kraamkliniek – is de jonge Kirgizische vrouw Ayka net bevallen van een zoon. Wanneer ze door een kraamhulp bruusk wordt gewekt voor de voeding van haar kindje, strompelt ze naar de wc, bits nageroepen dat ze op moet schieten. Dat doet Ayka ook, maar niet op de manier die de vrouw bedoelt. Ayka vlucht door het raam en zet het op een lopen. Wat heeft haar ertoe gezet haar pasgeboren baby achter te laten?

‘Ayka’ is een compromisloze film over de hardheid van het bestaan van illegale vluchtelingen. Sergey Dvortesevoy castte wederom Samal Yeslyamova, die in zijn speelfilmdebuut ‘Tulpan’ (2008) Asa’s zusje Samal speelde. Samal draagt de hele film op haar schouders, ze is amper niet in beeld en de camera volgt haar, schokkerig, op de voet en zit haar dicht op de huid. Het wordt snel duidelijk waarom ze halsoverkop besloten heeft deze drastische maatregel te nemen. Als een kat in het nauw probeert ze op allerlei mogelijke manieren te overleven. Dat wordt haar niet bepaald makkelijk gemaakt. Ayka werkt zich te pletter, maar komt op haar pad vrijwel alleen maar oneerlijke mensen tegen. Samen met een groep andere vrouwen heeft ze het nakijken als ze – amper hersteld van de bevalling – in een kippenslachterij in de kokendhete ruimte haar baas ziet vertrekken, zogenaamd maar voor even. Het enige dat ze van dat harde werken (wat ze er vóór de bevalling al deed) overhoudt is een geplukte kip.

Eenmaal “thuis” – voor zover je daarvan kunt spreken – in een overvol appartement boordevol mensen in een vergelijkbare situatie – probeert Ayka tot rust te komen, maar haar lichamelijke klachten nemen al snel de overhand. Hevige bloedingen en niet veel later een ernstige borstontsteking omdat ze haar kindje niet voedt spelen haar parten. Daarnaast wordt ze steeds gebeld door iemand die ze eigenlijk koste wat het kost wil negeren.

Het is niet allemaal kommer en kwel, gelukkig, want één toevallige ontmoeting is met iemand die het goed met haar voor heeft. En dan zie je meteen wat er eigenlijk maar nodig is om iemand zich maar een beetje mens te laten voelen. ‘Ayka’ voelt heel authentiek, wat absoluut op het conto van Samal geschreven mag worden, maar verhaaltechnisch is de koek na enige tijd wel op. Wanhoop stapelt zich op uitzichtloosheid, en uiteindelijk voegt alleen het niet echt verrassende einde iets nieuws toe. Dat maakt het troosteloze ‘Ayka’ nog geen slechte film, zeker niet, maar in het visualiseren van deze radeloosheid had iets meer variatie mogen zitten.

Monica Meijer

Waardering: 3

Bioscooprelease: 16 mei 2019