Bar Bahar (2016)

Regie: Maysaloun Hamoud | 96 minuten | drama | Acteurs: Mouna Hawa, Sana Jammelieh, Shaden Kanboura, Mahmud Shalaby, Rojeh Khleif, Amir Khoury, Firas Nassar, Samar Qupty, Bashar Salameh, Eyad Sheety, Riyad Sliman

Een kettingrokende verleidster; een lesbische dj en een vrome, ICT-studerende moslima delen een huis: het klinkt als het begin van een flauwe mop, maar het is de setting van de in Tel Aviv, Israël, gesitueerde film ‘Bar Bahar’, van de Palestijns-Hongaarse regisseuse Maysaloun Hamoud. De beeldschone Laila (Mouna Hawa) is overdag een ambitieuze advocate en ontpopt zich ’s nachts tot drinkende en snuivende losbol. Met die levensstijl heeft ze haar islamitische familie achter zich gelaten. Zij deelt in Tel Aviv een appartement met de lesbische Salma (Sana Jammelieh), afkomstig uit een conservatief Arabisch-christelijk milieu, die bijklust als kok, dj en barkeeper en tijdens haar zoektocht de ene joint met de andere aansteekt. Wanneer de derde kamer in hun appartement vrijkomt omdat huisgenote Rafif trouwt, trekt diens nichtje Nour (Shaden Kanboura) daar in, die computerwetenschappen komt studeren. Laila en Salma staan verbaasd te kijken wanneer Nour een vrome, gehoofddoekte, verloofde moslima blijkt. Maar hun vooroordelen blijken onterecht.

De veelzijdige film beweegt heen en weer tussen sociaal drama, soap en een Arabische versie van Girls, maar blijft geloofwaardig door de actuele dialogen, herkenbaarheid van de locaties in Tel Aviv en het natuurlijke acteerwerk van de drie hoofdrolspeelsters. In de levens van de jonge vrouwen moeten keuzes gemaakt worden met mogelijk verstrekkende gevolgen, maar sentimenteel wordt ‘Bar Bahar’ nooit. Aan de hand van de drie uiteenlopende liefdeslevens en tegen een achtergrond vol culturele botsingen, ontvouwt zich hun zoektocht. Want ondanks hun verschillende opvattingen over het huwelijk en relaties, zijn de drie protagonisten wel degelijk op zoek naar liefde.

Laila heeft aan mannelijke aandacht geen gebrek, maar laat de meeste mannen niet lang in de illusie geloven. Een flirt met een joodse collega houdt ze cynisch op afstand. “Habibi, je denkt toch niet dat we samen gezellig de Palestijnse volksdans zullen doen?” Dan ontmoet ze de knappe Ziad, die zijn vrome leven ook inruilde, voor werk als cineast in zijn geval. Hij is zichtbaar betoverd door Laila’s voorkomen én haar autonomie en de twee vinden elkaar in herkenbare verledens en een vrijzinnig nu. Maar nadat de hevigste verliefdheid gaat liggen merkt Laila dat hij misschien toch niet zo progressief is als zij dacht.

Salma heeft haar conservatieve ouders nog niet verteld over haar seksuele geaardheid en besluit de stoute schoenen aan te trekken wanneer ze de mooie geneeskundestudent Dunya ontmoet. Salma brengt haar mee naar het ouderlijk huis wanneer juist een ontmoeting met een potentiële huwelijkskandidaat op de planning staat. Nour bevindt zich in een vergelijkbaar ongemakkelijke situatie. Steeds als haar streng gelovige verloofde langskomt, ruimt zij haastig alle onwelgevallige attributen (vooral veel asbakken) op en kookt ze liefdevol de lekkerste maaltijden. De leefstijl van haar nieuwe huisgenoten bevalt haar verloofde allerminst en hij probeert uit alle macht te voorkomen dat zijn toekomstige echtgenote in de klauwen van de goddeloze vrouwen valt. Uiteindelijk blijkt dat niet haar huisgenoten, maar Nours verloofde zelf haar grootste bedreiging is. De situaties van Salma en Nour beginnen giechelig maar eindigen in grote drama’s. De hele film vindt een knappe balans in die twee kanten van het leven; dat is de grote verdienste van Hamoud, die zelf ook het scenario schreef.

Meer nog dan een zoektocht naar liefde is het verhaal van de vrouwen een zoektocht naar vrijheid. Treffend is daarbij de symbolische rol van het haar van de vrouwen, en in mindere mate de kleding. De verschillende drachten spreken boekdelen: de wulpse en woeste krullen en dito kleding van Laila, bedekt door een hoofddoek bij Nour en sluik, nonchalant en alternatief bij Salma.

De Engelse titel, ‘In Between’, sluit mooi aan bij Laila, Salma en Nour. Hoe ongemakkelijk het ook is om ‘tussen twee werelden’ te leven, tussen de moderne en de traditionele; de religieuze en de seculiere; de vrouwen laten zien dat het wel degelijk kan. In de stad beslissen zij over de eigen levensstijl en -weg. In Tel Aviv leeft iedereen ergens tussenin – het verleden en de toekomst bijvoorbeeld – getuige ook de dialoog tussen Laila en Ziad wanneer zij elkaar voor het eerst ontmoeten. “Wat brengt jou naar deze stad?”, vraagt Laila. “Het leven”, antwoordt Ziad. “Net als de meeste mensen hier.” Daarmee slaat hij de spijker op z’n kop; in Tel Aviv wordt geleefd, gestudeerd, gewerkt, de liefde bedreven, ontdekt en gefeest. Oók door vrouwen. Als dat een politiek statement lijkt, is dat alleen zo in de ogen van diegene die dat er in wil zien. Net als de film zelf.

‘Bar Bahar’ ging regisseur Hamoud niet in de koude kleren zitten. De kritische reacties uit de islamitische wereld culmineerden in een fatwa die zij over zich kreeg afgeroepen: als eerste Palestijn in zeventig jaar. Vrome moslims waren niet gediend van de manier waarop de islam wordt geportretteerd en vonden de film haram en niet geschikt voor vrouwelijke toeschouwers. Duidelijker bewijs van de urgentie en realiteit van de film kon Hamoud zich niet wensen, zegt ze daar zelf over. Desondanks is ‘Bar Bahar’, die internationaal goed ontvangen is en verschillende prijzen won, geen politiek statement of antireligieus pamflet. Wel is het een gevoelige, feministische ode aan het leven.

Ruby Sanders

Waardering: 4

Bioscooprelease: 4 januari 2018