Barry Lyndon (1975)

Regie: Stanley Kubrick | 184 minuten | drama, oorlog, romantiek | Acteurs: Ryan O’Neal, Marisa Berenson, Patrick Magee, Hardy Krüger, Steven Berkoff, Gay Hamilton, Marie Kean, Diana Körner, Murray Melvin, Frank Middlemass, André Morell, Arthur O’Sullivan, Godfrey Quigley, Leonard Rossiter, Philip Stone, Leon Vitali, John Bindon, Roger Booth, Billy Boyle, Jonathan Cecil, Peter Cellier, Geoffrey Chater    

Regisseur Stanley Kubrick had eigenlijk een film over Napoleon in gedachten. Deze bleek niet haalbaar en hij haalde het boek ‘The Memoires Of Redmond Barry, Esq.’ uit de kast en bewerkte het verhaal tot een film. Kubrick heeft een voorliefde om het mentale aspect van de mensheid in zijn films naar voren te brengen. Duistere kanten, het verval van menselijke waarden en normen. ‘The Shining’, ‘Full Metal Jacket’, ‘Eyes Wide Shut’ zijn daar voorbeelden van. ‘Barry Lyndon’ is een film uit 1975. De opnames duurden ruim 300 dagen (niet vreemd voor de super perfectionist Stanley Kubrick) en de film duurt ruim drie uur. Is dat een lange zit? Neen. Kubrick weet vanaf het begin de aandacht vast te houden. Door gebruik te maken van klassieke muziek, weidse landschappen, humor en natuurlijk goed acteren van met name Ryan O’Neal is ‘Barry Lyndon’ een film waar regelmatig naar gekeken kan worden. Het verhaal vertelt de geschiedenis van Redmond Barry (Ryan O’Neal), een arme Ierse schavuit die door list en bedrog zijn weg in de hogere kringen weet te bereiken. Op jonge leeftijd belandt hij in het Britse leger en eindigt hij in het Pruisische leger. Barry is een opportunist en de kansen van overleven waren bij de vijand op dat moment nu eenmaal beter. Na de oorlog komt hij in contact met Chevalier de Balibari (Patrick Magee). Samen beginnen zij met gokken en oplichten van rijke Europeanen aan een opmars in financieel opzicht, maar ook de toegang in hogere kringen ligt binnen handbereik. Redmond ontmoet Lady Lyndon, een jonge weduwe en hij weet haar hart te veroveren. Nadat ze getrouwd zijn noemt hij zich Barry Lyndon. Barry’s geldingsdrang, verlangen naar rijkdom en zijn harteloze gedrag leiden uiteindelijk zijn ondergang in. ‘Barry Lyndon’ is een mooie en bijzondere film. Naast mooie cinematografie (van John Alcott, die meerdere films van Kubrick heeft gedaan), geeft het een inzicht in de manier van leven in de 18de eeuw. Het brute leger waarin vele soldaten zinloos de dood in werden gedreven. Het rijke leven in de hogere kringen, maar ook het leven van de armen op het platteland wordt getoond.

Ryan O’Neal verrast in een serieuze rol. Hij weet de film van begin tot eind te dragen. Van schuchtere verlegen jongen verandert hij langzaam in een harteloze man, met soms een sprankje liefde voor zijn enige zoon.  John Alcott, de cameraman voor deze film, geeft de opkomst en neergang fantastisch weer door het gebruik van zachte kleuren (opkomst) en harde sombere tinten (neergang). Dit alles wordt ondersteund door de passende muziek van Bach, Handel en Mozart.

De opbouw is traag, maar de film wordt nergens langdradig of saai. De gehele productie ziet er zeer verzorgd uit: kostuums, gebouwen, aankleding. Alles geeft een schitterend inzicht in de jaren waarin de film zich afspeelt.

Het leven en de daden van Redmond Barry worden tijdens de film van commentaar voorzien door de voice-over van Michael Hordern. De manier waarop hij dat doet is fenomenaal; het geeft de film een extra dimensie: cynisch, dankzij de bijzondere intonatie en humor. ‘Barry Lyndon’ was na de première niet succesvol. Door de jaren heen verkreeg de film de status die het verdiend: een klassieker.

Gerard de Bruijn