BBC Earth: Expedition Wolf – Land of the Lost Wolves (2012)

Regie: Rowan Musgrave, Sanna Handslip | 100 minuten | documentaire

Er zijn maar weinig dieren die door de eeuwen heen meer emoties hebben losgemaakt bij de mens dan de vaak verguisde wolf. Zeker in West-Europa is de wilde voorouder van onze moderne hondenrassen veelvuldig afgeschilderd als een demonische moordenaar die dol was op het bloed van kinderen, vee en jonge maagden. Bovendien speelt de wolf ook de rol van klassieke schurk in veel eeuwenoude sprookjes die onderdeel uitmaken van onze culturele traditie. Zeker toen de mens de vrijwel volledige transitie van jager naar landbouwer had gemaakt, werd de wolf in grote delen van Europa grotendeels uitgeroeid. In Noord-Amerika verging het de wolven niet veel beter nadat het immense land werd overspoeld door Europese kolonisten en louche gelukzoekers. Net als de oorspronkelijke bewoners van het continent sneuvelden ook de wolven bij bosjes en werden de charismatische roofdieren het slachtoffer van de vurige immigrantenwens om de Amerikaanse wildernis te beteugelen. De grotendeels uit onwetendheid geboren westerse aversie tegen de wolf staat in schril contrast met het respect dat de indianen voor hun behaarde ‘broeders’ hebben. Ze zien de wolf als de vleesgeworden belichaming van de kundige jager, een roofdier dat alleen doodt om in leven te kunnen blijven en verder in harmonie leeft met het ecosysteem waarvan hij afhankelijk is. Bovendien hebben de meeste indianen tevens oog voor het complexe karakter van de wolvensamenleving en de tederheid die de dieren aan de dag kunnen leggen in de onderlinge contacten met soortgenoten.

Gelukkig kan de wolf ook in Europa en de Verenigde Staten inmiddels op meer waardering en begrip rekenen, mede omdat de wetenschap er in de loop der decennia in geslaagd is om veel mythen rondom deze illustere jager te ontzenuwen. Ecologisch zijn wolven bijvoorbeeld van groot belang bij het reguleren van wilde hoefdierpopulaties. Recent onderzoek van ecologen in Yellowstone toont aan dat de herintroductie van wolven de plaatselijke biodiversiteit een enorme boost heeft gegeven. Dankzij de terugkeer van de wolf blijft het aantal wapiti’s (Amerikaanse edelherten) weer binnen de perken. Bovendien gebruiken de herten door de predatiedruk vaak andere voedselgebieden, waardoor de variatie aan plantensoorten, biotooptypen en diersoorten op veel plaatsen flink is toegenomen. Jachtdruk door de wolf zorgt er bovendien voor dat alleen de sterkste en fitste grazers overblijven, wat uiteindelijk de gezondheid van populaties als geheel ten goede komt omdat zwakke exemplaren zo niet de kans krijgen om hun genen door te geven. De BBC-documentaire ‘Expedition Wolf’ richt zich primair op de terugkeer van de wolf in de Amerikaanse staat Washington. Vanuit Canada hebben wolvenroedels namelijk de laatste jaren de oversteek gemaakt naar de natuurrijke staat in het noorden van de Verenigde Staten. Buiten de nodige prachtige plaatjes van huilende, opgroeiende en jagende wolven, toont ‘Expedition Wolf’ ook de scherpe tweedeling die de terugkeer van het dier in de Verenigde Staten nog steeds creëert. Aan de ene kant staan de ecologen en natuurliefhebbers, mensen die de terugkeer van de wolf toejuichen en die ontwikkeling zien als een kroon op het natuurbeschermingswerk. Bij veel veehouders en plezierjagers zit de haat echter nog steeds diep, zo blijkt uit een aantal gepeperde uitspraken die lieden uit dit kamp doen in de documentaire. Hoewel de presentatoren en makers van ‘Expedition Wolf’ wolvenliefhebbers pur sang zijn, doet de documentaire toch haar best om beide zijden van de medaille te belichten en ook de argumenten van wolvensceptici serieus onder de loep te nemen. De film laat bovendien zien dat het opsporen en filmen van wolven met recht een expeditie is, want om de schuwe en ongrijpbare dieren te vinden kan het voorkomen dat je net als cameraman Gordon Buchanan dagenlang in een bescheiden schuiltentje moet bivakkeren of met een dertig kilogram zware camera-uitrusting urenlang bergopwaarts door een flinke sneeuwlaag moet ploegen.

Als het aankomt op de leefwijze en het gedrag van wolven had ‘Expedition Wolf’ nog wel iets meer de diepte in mogen gaan, maar dat neemt niet weg dat het een sterke, uitstekend gebalanceerde documentaire is geworden die laat zien dat de mens nog steeds een gecompliceerde haat-liefdeverhouding heeft met een van ’s werelds machtigste landroofdieren.

Frank Heinen

‘BBC Earth: Expedition Wolf’ verschijnt dinsdag 15 mei 2012 op DVD