BBC Earth: Great Barrier Reef (2012)

Regie: James Brickell, Richard Fitzpatrick | 177 minuten | documentaire

Qua grootsheid zijn er maar weinig plekken op aarde waar Moeder Natuur zich zo uitbundig toont en zulk een kleuren- en soortenpracht tentoonspreidt als rondom het Groot Barrièrerif, het grootste koraalrif ter wereld. Deze fonkelende natuurparel in het noordoosten van Australië heeft dan ook niet voor niets de status van wereldwonder verworven. Het immense, uit levende organismen (koraalpoliepen) opgetrokken bouwwerk is zelfs te zien vanuit de ruimte. Het Groot Barrièrerif bestaat uit meer dan 2900 individuele riffen en 900 eilandjes, natuurlijke constructies die zich uitstrekken over ruim tweeduizend kilometer en samen een complexe en enorm rijke lappendeken van verschillende ecosystemen vormen. Ook de variatie aan dierlijke levensvormen is verbluffend: 1600 vissoorten, 300 soorten harde koralen, 400 soorten zachte koralen, 30 soorten walvissen en dolfijnen, 14 zeeslangen, 6 verschillende zeeschildpadden, 3000 weekdiersoorten en 1300 schaaldiersoorten komen structureel of seizoenaal in de directe omgeving van het rif voor. Geen wonder dus dat het Groot Barrièrerif de natte droom is van vrijwel elke duiker op aarde.

Gezien de enorme soortenrijkdom van het gebied is het dan ook niet verwonderlijk dat het Groot Barrièrerif door de jaren heen reeds het onderwerp is geweest van talloze bekende en minder bekende natuurdocumentaires. Toch zullen maar weinig van deze films kunnen wedijveren met de BBC-documentaire ‘Great Barrier Reef’. Want deze driedelige reeks is zeker visueel bijna net zo’n kleurrijk meesterwerk als het rif zelf. In bijna drie uur tijd komen veel van de opmerkelijke wezens die het rif en zijn directe omgeving bevolken haarscherp en in hun natuurlijke leefomgeving in beeld. Zo zien we de zeer kundige en innemende presentator Monty Halls (tevens marien bioloog) onder meer oog in oog komen met nieuwsgierige dwergvinvissen, eierleggende groene zeeschildpadden, reusachtige tandbaarzen en in het nachtelijk duister jagende witpuntrifhaaien. Helemaal uniek is de scène waarin maar liefst zestien tijgerhaaien zich gezamenlijk tegoed doen aan het karkas van een gesneuvelde groene zeeschildpad. Van heel dichtbij krijgt de kijker te zien hoe de vlijmscherpe tanden van de haaien hun ietwat morbide werk doen en uiteindelijk zelfs het harde schild van het dode reptiel doorklieven. Het is voor zover bekend de grootste tijgerhaaienvreetorgie die tot op heden op film is vastgelegd.

Het leuke aan ‘Great Barrier Reef’ is verder dat het niet alleen de grote en charismatische dieren zijn die alle aandacht krijgen. Ook kleinere en onbekendere, vaak zelfs behoorlijk bizar ogende wezens krijgen hun minuten in de spotlights. Dankzij de uitstekende informatievoorziening krijgt met name het eerste deel geregeld het karakter van een spannende ontdekkingstocht die je verrijkt met een hoop interessante wetenswaardigheden. Zo blijkt de witte rifbaars bijvoorbeeld als een volleerd landbouwer een eigen ‘algentuintje’ te onderhouden, bouwen bepaalde papegaaivissen voordat ze gaan slapen slijmbubbels om ervoor te zorgen dat roofvissen ze niet ruiken en is de bepaald niet snel ogende kegelslak door zijn potente gif stiekem een van de gevaarlijkste roofdieren van het rif. ‘Great Barrier Reef’ speelt zich overigens niet alleen onder het wateroppervlak af, want in het tweede deel exploreert Halls ook het rijkgeschakeerde leven op land in de regio en op de eilanden die dicht bij het grootste rif ter wereld liggen. Dit uitstapje naar het vasteland levert onder meer fraaie beelden op van witbuikzeearenden, geelgevlekte varanen en kasuarissen.

Je weet dat een documentaire goed is als je als kijker na afloop  het liefst zo snel mogelijk een enkeltje Australië zou willen boeken om de wonderen die je zojuist hebt gezien met eigen ogen te aanschouwen. ‘Great Barrier Reef’ is dan ook niets minder dan een monumentaal meesterwerk dat eigenlijk bij iedere liefhebber van natuurfilms in de kast hoort te staan.

Frank Heinen

‘BBC Earth: Great Barrier Reef’ verschijnt dinsdag 15 mei 2012 op DVD en blu-ray.