BBC Earth – Het verloren land van de tijger – Lost Land of the Tiger (2010)
Regie: Annie Backhouse, Susanna Handslip, Rowan Musgrave | 154 minuten | documentaire | Met: Steve Backshall, George McGavin, Justine Evans, Gordon Buchanan, Alan Rabinowitz, Rebecca Pradhan | Voice-over: Richard Armitage
Je kunt erover twisten, maar tijgers behoren toch wel tot de top van de prachtigste dieren van onze fauna. Jammer genoeg – en dat is een understatement – zijn deze roofdieren met uitsterven bedreigd. De veroorzaker van dit gruwelijke feit is de mensheid. Het leefgebied van de tijgers wordt steeds kleiner, er wordt op hen gejaagd (in China worden de botten van het majestueuze dier tot medicijn verwerkt), maar ook het voedsel van de tijger is niet veilig voor de inhalige mens. Als we op dezelfde voet doorgaan, is er misschien over tien tot twintig jaar geen tijger meer in het wild. Een verschrikkelijke gedachte, nietwaar? Er is echter nog een sprankje hoop voor de tijger. Dr. Alan Rabinowitz had een vermoeden dat er in Bhutan, in het gebergte van de Himalaya, tijgers zouden wonen. Als dat inderdaad het geval was, zou dat betekenen dat het plan om tussen de Aziatische landen Nepal, Bhutan, India en Birma een internationaal netwerk van reservaten op te zetten, doorgang kan vinden. Binnen deze ‘tijgercorridor’ zouden tijgers vrij kunnen bewegen, zonder dat er op hen gejaagd wordt. Hun populatie zou dan zelfs weer kunnen groeien!
De BBC, een van de meest vooraanstaande, zo niet de beste, productiemaatschappijen op het gebied van natuurdocumentaires heeft samen met Rabinowitz een team van deskundigen samengesteld. Het lot van deze fraaie katachtigen ligt de teamleden na aan het hart. Het team krijgt een maand de tijd om in het onherbergzame Bhutan op zoek te gaan naar bewijzen dat er inderdaad tijgers wonen in het Himalayagebergte. De resultaten van het belangrijke onderzoek zullen worden voorgelegd aan de regering van Bhutan. In de driedelige BBC-documentaire ‘Het verloren land van de tijger’ (‘Land of the Lost Tiger’) kan de kijker meeleven met deze spannende expeditie. Lid van het team zijn naast Rabinowitz, de natuurfilmer Gordon Buchanan, Oxford-bioloog en steler van de show George McGavin, cameravrouw Justine Evans (“ogen als een havik”) en natuurkenner Steve Backshall. Ze hebben uiteraard de meest geavanceerde middelen tot hun beschikking, waaronder camera’s met bewegings- of warmtesensoren, helicopters, boten en software dat de FBI ontwikkeld heeft om vingerafdrukken te analyseren, maar wat ook heel goed op de strepen van tijgers toegepast blijkt te kunnen worden.
De expeditie wordt gestart aan de rand van een woud aan de voet van de Himalaya. Er is hier voldoende water en bebossing aanwezig, twee belangrijke factoren voor de aanwezigheid van tijgers. De eerste aflevering gaat voornamelijk over het zoeken naar dieren waarvan bekend is dat tijgers deze graag tot hun voedsel rekenen, zoals de sambar (een soort hert) of de yak. Hier komt vooral Georges kennis van pas, hij kijkt of de leefomgeving voldoende gezond is. Zijn enthousiasme is geweldig om te zien. Hoewel hij later in de reeks voor emotionele momenten zorgt als beelden van gestroopte tijgers hem teveel worden, weet hij ook regelmatig een lach te veroorzaken. Ook Justine Evans, die eerder meewerkte aan ‘Planet Earth’ en ‘Life’, wordt aan het werk gezet. Hoog in een boomtop heeft zij een hut gemaakt, van waaruit zij de omgeving afspeurt. We beleven spannende ogenblikken wanneer zij overvallen wordt door een hevige onweersbui.
In de tweede aflevering verlaten Steve Backshall en Gordon Buchanan afzonderlijk het kamp. Zij trekken langs de rivier, Gordon plaatst op strategische plaatsen camera’s en ze spreken met de bevolking om te vragen of zij onlangs tijgers hebben gezien. De scènes waarin Steve en zijn teamleden met gevaar voor eigen leven een wilde rivier over moeten steken, zijn adembenemend. In de laatste aflevering doet Gordon de ontdekking van zijn leven. De kijker zal aan zijn reactie al weten voor hij met eigen ogen ziet wat Gordons camera’s gefilmd hebben, maar het maakt de emotie er niet minder op. Kippenvel!
Het moet gezegd worden dat de afbeeldingen op de hoes van de DVD en blu-ray van ‘Het verloren land van de tijger’ sterk misleidend zijn. Er staan enkele bijzonder fraaie close-ups van tijgers op, maar deze beelden zul je in de documentaire niet zien. De enkele keer dat een tijger mooi in beeld komt is wanneer George in een Indiaas natuurreservaat op onderzoek uitgaat – daar waar de kans om tijgers tegen het lijf te lopen dus erg groot is. Natuurliefhebbers die puur voor de mooie HD-beelden van dieren gaan, zoals bijvoorbeeld in ‘Planet Earth’, komen met de aanschaf van ‘Het verloren land van de tijger’ dus van een koude kermis thuis. Deze driedelige documentaire gaat vooral over de ontberingen én successen van het team; immers, het zal geen verrassing zijn dat het team inderdaad heeft aan kunnen tonen dat er tijgers wonen in het Himalayagebergte, dus de beelden die we wel van tijgers zien, zijn die van de camera’s met bewegingssensor. Hoewel de beeldkwaliteit daarvan te wensen overlaat, is de opluchting en de blijdschap van het team zo aanstekelijk, dat dat er gewoonweg niet toe doet. Overigens zijn de opnamen van het overweldigende natuurschoon (en de fauna) zonder meer de moeite van een aanschaf waard.
Rabinowitz, door The New York Times ooit de bijnaam the Indiana Jones of wildlife science gegeven, heeft niet alleen professioneel gezien belang bij het slagen van de missie. De gedreven bioloog heeft waarschijnlijk zelf niet zo lang meer te leven (hij lijdt aan leukemie). Hoewel hij gedurende zijn loopbaan al flink wat voor elkaar heeft gekregen, heeft hij zijn zinnen er op gezet er alles aan te doen om de tijger te redden. Het veelbelovende begin is er. Nu maar afwachten wat de regeringen van de betrokken landen doen met de mogelijkheid om geschiedenis te schrijven.
Monica Meijer