Beautiful Beings – Berdreymi (2022)

Recensie Beautiful Beings CinemagazineRegie: Guðmundur Arnar Guðmundsson | 123 minuten | drama | Acteurs: Birgir Dagur Bjarkason, Áskell Einar Pálmason, Viktor Benóný Benediktsson, Snorri Rafn Frímannsson, Anita Briem, Ísgerður Elfa Gunnarsdóttir, Ólafur Darri Ólafsson, Kristín Ísold Jóhannesdóttir, Blær Hinriksson, Theodór Pálsson, Kamilla Guðrún Lowen, Aðalbjörg Emma Hafsteinsdóttir, Sunna Líf Arnarsdóttir, Davíð Guðbrandsson, Þórhildur Ingunn, Sólveig Guðmundsdóttir, Árni Arnarson, Stefán Franz Guðnason

Als jongere opgroeien in een land dat zo afgelegen is als IJsland, kan behoorlijk uitdagend zijn. Dat liet de IJslandse filmmaker Guðmundur Arnar Guðmundsson met zijn debuutfilm ‘Heartstone’ (2016) al zien. Zeker als je buiten de stad woont, is er weinig vermaak voor opgroeiende jongeren. Waar in ‘Heartstone’ – de film leverde Guðmundsson direct meer dan veertig internationale prijzen op – de ontluikende seksualiteit van twee vrienden centraal staat, ligt de focus in zijn tweede film vooral op de kracht van vriendschap. Ook nu weer keert de regisseur terug naar zijn eigen jeugd, halverwege de jaren negentig in een gezapig voorstadje van Reykjavik. De vier jonge hoofdpersonen zijn rond de veertien jaar, laat dat nou net de periode zijn waarin je gevormd wordt.

Guðmundsson benadrukt dat ‘Beautiful Beings’ (2022) niet autobiografisch is. “Dat gezegd hebbende, maakte ik destijds wel deel uit van een groep jongens, en ook wij maakten gebruik van geweld en dominantie in onze onderlinge communicatie. Meestal was dat voor de lol, om nader tot elkaar te komen. In breder perspectief: de IJslandse samenleving had in de jaren negentig serieuze problemen met geweld onder jongeren en drank- en druggebruik onder tieners. Ik was verbaasd toen ik tijdens de research voor ‘Beautiful Beings’ ontdekte dat die destructieve mannelijkheid en gewelddadigheid nog steeds aan de orde van de dag is voor jongeren, al is het wel drastisch verminderd ten opzichte van de jaren negentig.”

‘Beautiful Beings’ draait om vier tieners die allemaal afkomstig zijn uit gebroken gezinnen. Ouders hebben losse handjes of zijn veelal afwezig; alleen Addi (Birgir Dagur Bjarkason) heeft een liefhebbende ouder – zijn helderziende moeder (Anita Breim) – die er voor hem is. Wellicht dat hij daarom een zeker empathisch vermogen heeft en besluit Balli (Áskell Einar Pálmason) onder zijn hoede te nemen. Balli woont in een krot met een drugsverslaafde moeder die er vaker niet dan wel is. Vanwege zijn onverzorgde uiterlijk wordt hij gepest op school. Als hij op een middag in elkaar wordt geslagen en geschopt, en daarmee zelfs het nieuws haalt, besluit Addi Balli de volgende dag op te zoeken. Met het simpele bietsen van een sigaret en een schuchter praatje is het ijs gebroken. Voor Balli is dit eerste bescheiden contact al reden genoeg om het scheermes dat hij in de aanslag hield om zichzelf wat aan te doen weg te leggen…

Addi maakt deel uit van een vriendengroep, waartoe ook Konni (Viktor Benóný Benediktsson) en Siggi (Snorri Rafn Frimannsson) behoren. Konni, bijgenaamd Het Beest, is een ongeleid projectiel dat alles met zijn vuisten oplost; de enige persoon op de hele wereld voor wie hij bang is, is zijn gewelddadige vader. Siggi is een magere knul die altijd in is voor geintjes en een wel heel eigengereide manier heeft gevonden om wraak te nemen op zijn dominante stiefvader. Schoorvoetend nemen ze nieuweling Balli op in hun groep. Terwijl hun kwajongensstreken, geëxperimenteer met drank en drugs en gewelddadige opstootjes met andere jongeren steeds heftiger worden, ervaart Addi steeds vaker visioenen en voorspellende dromen die hem inspireren zijn vrienden op een veiliger en rustiger pad te brengen. Juist dat aspect geeft ‘Beautiful Beings’ een vleugje magie en spiritualiteit dat deze film onderscheidt van andere coming-of-age drama’s.

‘Beautiful Beings’ komt keihard binnen. Is het niet het rauwe, brute geweld wat voor deze jongens – kinderen zijn het nog – aan de orde van de dag is, dan is het wel het besef hoe belangrijk ouderlijke steun en begeleiding zijn voor een opgroeiend kind, en hoe de afwezigheid van een betrokken ouder invloed heeft op de jongere en de keuzes die hij maakt. Een stabiele thuissituatie is een groot goed. Dat dat niet per se een standaardgezin – vader én moeder samen in één huis – hoeft te zijn, bewijst het gezin van Addi. De dynamiek in de gezinnen verandert direct wanneer de vaderfiguur ten tonele verschijnt; Addi’s moeder scheidde van zijn vader omdat hij te vaak te diep in het glaasje keek. Nu wil hij weer contact met zijn kinderen. Bedreigender is het bij Balli thuis, wanneer stiefvader Svenni (de grote vriendelijke reus Ólafur Darri Ólafsson toont aan dat hij ook heel beangstigend kan overkomen!) vrijkomt uit de gevangenis en zijn gezin weer zijn wil oplegt. Hij personifieert het ultieme geweld en staat symbool voor de gedachte dat, eenmaal in die spiraal van geweld, het haast onmogelijk is om eruit te stappen.

Guðmundsson toont met zijn film genadeloos aan hoe de vicieuze cirkel van geweld in stand wordt gehouden. De drank, de losse handjes, het niet kunnen uiten van gevoelens; als dat het voorbeeld is wat deze jongens gehad hebben, is het geen wonder dat ze dat gedrag vervolgens gaan kopiëren. Het personage van Addi is de ‘voice of reason’, die de tragische Konni en Balli probeert te redden. Maar laten we vooral ook niet vergeten dat dit ook gewoon jongens zijn die gehoord en gezien willen worden. Wat ze niet bij hun ouders vinden, vinden ze wel bij hun vrienden. De jongens steunen elkaar, dollen en lachen met elkaar. Met name in de natuur, zonder al dat grauwe beton, kunnen ze echt helemaal zichzelf zijn. Dat geeft de film een poëtische ondertoon, naast de al eerder benoemde spirituele.

De vier jonge en onervaren acteurs zijn natuurtalenten, ze blijven dicht bij zichzelf en vormen zo het hart van de film. Hun vriendschap voelt daardoor ook oprecht, spontaan en naturel aan. Met dank ook aan de ervaren cinematograaf Sturla Brandt Grøvlen, die hen zo natuurlijk weet vast te leggen en subtiele momenten van tederheid weet te vlechten in hun door geweld getekende jonge levens. Juist doordat de film zo knap een balans weet te vinden in de rauwe werkelijkheid en de dromerige, tedere en spirituele kant, maakt ‘Beautiful Beings’ diepe indruk.

Patricia Smagge

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 29 september 2022