Benedetta (2021)

Recensie Benedetta CinemagazineRegie: Paul Verhoeven | 131 minuten | drama | Acteurs: Virginie Efira, Charlotte Rampling, Daphne Patakia, Lambert Wilson, Olivier Rabourdin, Louise Chevillotte, Hervé Pierre, Clotilde Courau, David Clavel, Guilaine Londez, Gaëlle Jeantet, Justine Bachelet, Lauriane Riquet

Verhalen over wat zich achter de hoge muren van een nonnenklooster afspeelt, zijn een genre op zich in de cinema. Wat ze kenmerkt is de controversiële mix van religie en (latente) seksualiteit. Midden jaren zestig zorgde ‘La Religieuse’ (1966) van Jacques Rivette al voor opschudding nog voordat de film was verschenen. De film stipte onderwerpen als machtsmisbruik, sadisme en onderdrukte seksualiteit aan binnen de geloofsgemeenschap in een tijd dat de Katholieke kerk nog stevige voet aan de grond had in Frankrijk. Vijf jaar later deed regisseur Ken Russel daar nog een flinke schep bovenop met ‘The Devils’ (1971) met daarin duiveluitdrijvingen, martelingen en bij een Christusbeeld masturberende nonnen.

Misschien dat de scène uit ‘The Devils’ waarin zuster Jeanne zichzelf bevredigd met een verkoold bot, Paul Verhoeven heeft geïnspireerd tot het object dat in ‘Benedetta’ (2021) tot de meeste beroering heeft geleid. Net zoals de twee eerder genoemde titels is ‘Benedetta’ een verfilming van een boek gebaseerd op een historische gebeurtenis. In de zeventiende eeuw trad Benedetta Carlini als jong meisje toe tot het klooster van het Italiaanse stadje Pescia. Op middelbare leeftijd krijgt Benedetta visioenen van Jezus en ontvangt zij, naar eigen zeggen, de stigmata, wat ervoor zorgde dat zij tot abdis van het klooster wordt verkozen. Maar is Benedetta een heilige of is ze een waanzinnige met opportunistische trekjes?

In Verhoevens film doet één van die ontmoetingen met Jezus wel wat aan zijn film ‘De Vierde Man’ denken. Jezus verschijnt aan het kruis en vraagt Benedetta om zijn lendendoek af te nemen. We zien een geslachtloze Jezus die zo meer weg heeft van een vrouw. Ook hier de vraag: is Benedetta gewoon heel naïef of versmelt haar liefde voor Christus zich met haar onderdrukte seksuele voorkeur?

In Judith C. Browns boek ‘Immodest Acts: The Life of a Lesbian Nun in Renaissance Italy’ is geen spoor te vinden van een Mariabeeld bewerkt tot dildo, maar van het gegeven dat het gebruik van een “instrument” ervoor kon zorgen dat je als non op de brandstapel belandde (wat de werkelijke Benedetta niet is overkomen), maakt Verhoeven handig gebruik. Het Mariabeeld als seksspeeltje is een symbolische aanscherping van het spanningsveld tussen haar leven als Bruid van Christus en de seksuele relatie die Benedetta heeft met de novice Bartolomea. Het hieruit voortkomende conflict met de plaatselijke pauselijke nuntius en de veroordeling van Benedetta tot de brandstapel zorgt ervoor dat het spannend blijft.

En daarmee past ‘Benedetta’ niet alleen goed binnen het eerder genoemde genre, maar is het ook weer een echte Verhoeven film: zware thema’s en stof tot nadenken verpakt als vlotte thriller met een enigmatische vrouw (sterk en fascinerend maar ook dubieus) in de hoofdrol. Een enkele keer springt hij iets te gemakkelijk door het verhaal, zoals wanneer Bartolomea na gruwelijk gemarteld te zijn, even later weer, schijnbaar ongeschonden, rondhuppelt. Dat laat echter onverlet dat Verhoeven met ‘Benedetta’ zijn senioriteit als cineast toont en met betrekkelijke eenvoud een sterke film heeft gemaakt.

Alberto Ciaccio

Waardering: 4

Bioscooprelease: 14 oktober 2021