Berlin Alexanderplatz (2020)

Regie: Burhan Qurbani | 176 minuten | drama | Acteurs: Welket Bungué, Albrecht Schuch, Jella Haase, Annabelle Mandeng, Joachim Król, Richard Fouofié Djimeli, Mira Elisa Goeres, Rufina Neumann, Lena Schmidtke, Michael Davies, Nils Verkooijen, Faris Saleh, Benny O.-Arthur, Derek Meisenburg, Thelma Buabeng, Lukhanyo Bele, Thomas Lawinky

Regisseur Burhan Qurbani durfde in grote schoenen te staan met zijn moderne bewerking van ‘Berlin Alexanderplatz’, naar het boek van Alfred Döbling. Want, je moet het maar doen, een boek dat in 1980 een prachtige 14-delige TV-serie opleverde, geregisseerd door legende Rainer Werner Fassbinder, vertalen naar de huidige tijd en dat in ‘slechts’ 176 minuten. 
Qurbani koos ervoor om de crimineel Franz Biberkopf (in de serie meesterlijk gespeeld door Günter Lamprecht) te vervangen door vluchteling Francis, die de gevaarlijke oversteek maakt van Afrika (Guinee-Bisseau) naar Europa.


Francis belandt uiteindelijk in Berlijn en zweert een goed mens te blijven, eentje die een fatsoenlijk leven wil leiden. Maar hij heeft ook ambities, want hij wil “meer dan een boterham en een bed.”


Qurbani deelt zijn epos op in vijf verschillende delen en een epiloog. Nadat Francis (Welket Bungué) zijn baantje op een bouwplaats verliest, komt hij onder de hoede van drugsdealer Reinhold, uitmuntend gespeeld door Albrecht Schuch. Francis, door Reinhold hernoemd tot Franz, wordt diens bodyguard en kok. Hij laat hem kennismaken met XTC en ze verschijnen in de Berlijnse nachtclubscène. Ook maakt Francis/Franz kennis met de baas van Reinhold, Poems, een echte gangster. Tegen zijn zin doet Francis mee aan een plofkraak op een juwelier. Met verstrekkende gevolgen…


Hierna wordt Francis wakker in het bed van nachtclubeigenaar Eva. Deze laat de gehavende Francis over aan de kundige handen van callgirl/hoer Mieze. Hun relatie wordt steeds hechter, ondanks de waarschuwing van Francis: “Mieze, alles waar ik van hou maak ik dood.”
De eeuwige trouw van Francis aan schurk Reinhold is waar zijn omgeving de wenkbrauwen over blijft fronsen. Waarom toch? Na alles wat hij hem heeft aangedaan? Als hij verhaal gaat halen over zijn ‘ongeluk’, vertelt Reinhold hem dat hij dit te danken had aan zijn gebrek aan loyaliteit. 


Op een gegeven moment zegt Reinhold waar het in diens ogen op neer komt: “Zij zien je als een domme neger. Ik zie je je zoals je echt bent, onsterfelijk.” Dit maakt dat Francis zich weer aansluit bij de drugstroepen van Reinhold. Hij wordt diens mannetjesputter in de strijd om Berlijns belangrijkste drugsgebied. Volgens de vertelstem: “Franz wilde fatsoenlijk zijn, maar het leven dacht daar anders over. De hamer tegen Franz, Franz tegen de hamer.” 


Na het opklimmen in de rangen krijgt Francis een vaderlijke waarschuwing van Poems: “Je kunt niet aan de duivel ontsnappen als je deze eenmaal binnengelaten hebt.” Dat is in feite de samenvatting van het onheil dat Francis over zich zelf af lijkt te roepen. Hij kan zich maar niet ontdoen van molensteen Reinhold die om zijn nek blijft hangen. Reinhold is op zijn beurt jaloers op de liefdesrelatie die Francis met Mieze heeft en bemoeit zich daar -als huiveringwekkende apotheose- actief mee.

Het verhaal van de illegale immigrant, verlangend naar een paspoort om ‘echt’ Duits (en fatsoenlijk?) te kunnen zijn, dat is wat Francis drijft. Gedurende de hele vertelling spelen nachtmerries van zijn overtocht hem parten. Dit wordt prachtig, in droomachtige scènes, weergegeven. Op zich is er ook niet veel mis met deze moderne versie van ‘Berlin Alexanderplatz’. Het is een reis van twee totaal van elkaar verschillende karakters, een die uit alle macht goed wil doen en de ander die al heel lang corrupt is in al zijn poriën, verpest door de verlokkingen van grote stad Berlijn. Wat een beetje stoort, is dat de karakters nogal op zichzelf staan. De interactie ontstaat als bij toverslag. Ook het beeld van de immigranten als moderne slaven is wellicht een beetje te makkelijk. Hoe dan ook, deze film verdient een groot publiek. Hij is prachtig geschoten, heeft een pakkende soundtrack en een overtuigende cast. De serie uit de jaren 80 wint het op punten, maar ja, die omvat maar liefst 15 uur en 31 minuten. Natuurlijk valt er dan veel meer nuance en duiding aan te brengen. In die zin heeft Qurbani het er goed van afgebracht, want de bijna drie uur vliegen om. Een prestatie op zich…

Ruud Stift

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 6 augustus 2020
DVD-release: 10 december 2020