Betrayal (1983)
Regie: David Hugh Jones | 95 minuten | drama | Acteurs: Jeremy Irons, Ben Kingsley, Patricia Hodge, Avril Elgar, Ray Marioni, Caspar Norman, Cloe Billington, Hannah Davies, Michael König, Alexander McIntosh
‘Betrayal’ is de verfilming van het gelijknamige toneelstuk van Harold Pinter. Jerry (Ben Kingsley) en Robert (Jeremy Irons) zijn al sedert hun studietijd elkaars beste vrienden. Ze zijn beiden getrouwd, hebben een gezin en zien elkaar zowel privé als professioneel. Wat Robert echter niet weet, is dat zijn vrouw Emma (Patricia Hodge) en Jerry een verhouding met elkaar hebben.
Wil Harold Pinter alleen maar interessant doen door de tijd achterwaarts te laten lopen in plaats van voorwaarts of heeft deze kunstgreep ook nog een functie? We zien een gedesillusioneerde Jerry en Emma die elkaar voor het eerst in twee jaar weer zien. Ze bespreken de hoogtepunten, maar vooral de dieptepunten van hun jarenlange geheime verhouding. Gaandeweg gaat het verhaal steeds een jaar of meer terug in de tijd en zijn we getuige van hoe het zover gekomen is en welke uitwerking hun overspel op hen zelf heeft gehad en de mensen om hen heen. En ja, dat het verhaal zich achterwaarts ontwikkelt in plaats van voorwaarts brengt het verraad dat ze jegens anderen en elkaar hebben gepleegd pijnlijker en indringender voor het voetlicht dan bij een lineaire handeling het geval was geweest. Het laat genadeloos zien hoe hun grote, maar verboden liefde uiteindelijk een roemloos einde is gestorven.
De handeling in deze filmbewerking van een toneelstuk is voornamelijk statisch en de dialogen dragen de film. De De acteurs gooien quasi achteloos met de messcherpe, maar ook geestige en soms diep ontroerende uitspraken waarbij ze al hun acteertalent inzetten om de wereld van pijn die achter deze stoere buitenkant schuilgaat te tonen zonder in goedkoop effectbejag te vervallen. Het is moeilijk te zeggen wie van hun drieën er het beste in slaagt dit menselijke drama op fraaie wijze invoelbaar te maken van een vriendschap, twee huwelijken en een paar kinderen die worden meegesleept in de maalstroom van wat een eenvoudige liefde zou moeten zijn, maar dat niet is door de eerder aangegane, bindende relaties.
Het verraad uit de titel waaraan Emma en Jerry zich schuldig maken, geldt trouwens niet alleen de bedrogen echtgenote van Jerry en Emma’s man Robert, van wie ook nog eens de vriendschap wordt beschaamd, maar geldt ook elkaar. Emma liegt tegen Jerry als het haar zo uitkomt en Jerry reageert daarop door aan selectief geheugenverlies te lijden. En daar is ook nog eens hun lafheid om niet openlijk voor hun liefde te kiezen, maar stiekem een etage te huren bij wijze van liefdesnestje, maar wat niet meer is dan een slap aftreksel van hun eigen huishoudens die ze onder geen beding in gevaar willen brengen. Maar het treurigste van alles is toch wel, dat als Emma zwanger raakt van Robert op een moment dat Jerry in Amerika is, het even voor niemand meer duidelijk is of ze nu Robert of Jerry bedriegt. Dat is het ultieme verraad aan zichzelf.
Diana Tjin-A Cheong