Beyond the Front Line – Framom främsta linjen (2004)
Regie: Åke Lindman | 127 minuten | drama, oorlog | Acteurs: Tobias Zilliacus, Ilkka Heiskanen, Christoffer Westerlund, Kim Gustafsson, Martin Bahne, Carl-Gustaf Wentzel, Jan-Christian Söderholm, Sampo Sarkola, Johan Rönneholm, Joachim Thibblin, Oskar Silén, Patrick Henriksen, Peter Kanerva, Jan Korander, Anders Nordlund
“De personages en gebeurtenissen in deze film zijn waarheidsgetrouw, want gebaseerd op getuigenissen van veteranen.” Een tamelijk boude uitspraak voor een film die zestig jaar na dato verhaalt over de wederwaardigheden van het Finse 61e infanterie-regiment, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog het Russische leger op afstand moest houden. Laten we het er op houden dat het uitgangspunt van de film een collectie foto’s was, genomen door Harry Järv, een van de bevelhebbers van het 61e regiment. En diezelfde Järv heeft het filmteam bijgestaan in het verbeelden van de oorlogsperikelen. Maar verder staan ‘film’ en ‘waarheidsgetrouw’ uiteraard altijd op gespannen voet met elkaar.
‘Beyond the Front Line’ speelt zich af tijdens de zogenaamde Vervolgoorlog. Finland vocht tijdens de Tweede Wereldoorlog vooral voor zijn eigen onafhankelijkheid. In 1939-1940 was er een grensgevecht met de Russen, dat bekend staat als de Winteroorlog. Na een korte periode van relatieve vrede gevolgd door de Vervolgoorlog die duurde van 1941-1944. Ook hier kwamen de Finnen weer lijnrecht tegenover de Russen te staan, terwijl ze voor hun bevoorrading afhankelijk waren van Duitsland. Dat Finland niet openlijk tégen Duitsland was, kwam ze op felle kritiek van bijvoorbeeld Churchill te staan. Iets waar in de film kort aan gerefereerd wordt. Maar hoe verder de verhoudingen lagen, wordt niet echt uitgelegd. Daarvoor is het toch goed om van tevoren even de geschiedenisboekjes in te duiken.
De film start met een missie in de sneeuw, om een Sovjetbasis uit te schakelen. Halverwege de missie schakelen we even naar het heden (2002 in dit geval), waar een inmiddels bejaarde Järv een studente ontvangt die schijnbaar een stuk wil schrijven over Finland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hoewel verder volstrekt niet uitgewerkt, wordt dat als kapstok gebruikt om het verhaal verder aan op te hangen. Terug naar het verleden, waar Järv eindelijk fatsoenlijk wordt voorgesteld, tezamen met een paar jongens van zijn regiment. Allemaal rond de twintig, nog nauwelijks droog achter de oren, maar ondertussen levensgevaarlijke missies uitvoerend.
En dat is in feite wat je de hele film te zien krijgt. Missie na missie na missie. Waarbij het er telkens om gaat om een basis van de Russen onschadelijk te maken en/of een vijand gevangen te nemen. Een aaneenschakeling van scènes, in chronologische volgorde, met slechts hier en daar een stukje karakterontwikkeling. De enkeling uit het regiment die van een achtergrondverhaal voorzien wordt, krijgt dat schijnbaar vooral om zijn dood extra voelbaar te maken. Verder is vrijwel de enige die je een beetje leert kennen uiteraard Harry Järv (Tobias Zilliacus), aangezien hij de focus van de film vormt. Maar wanneer hij langdurig in het ziekenhuis belandt nadat hij op een mijn is gestapt, herpakt de film zichzelf wat moeizaam door de focus te verschuiven naar luitenant-kolonel Marttinen (Ilkka Heiskanen), onder wiens bevel Järv al die tijd gestaan heeft.
Naarmate ‘Beyond the Front Line’ vordert, wordt er steeds meer gebruik gemaakt van archiefbeelden tijdens de gevechten. Misschien bedoeld om te benadrukken dat het gaat om een ‘echt gebeurd’ verhaal, maar ze werken vooral afleidend. Daar komt bij dat de film vooral gebruik lijkt te maken van digitale (in plaats van praktische) effecten, die het geheel juist merkwaardig onecht laten lijken. Wel een duidelijk ‘praktisch’ effect is dat er tot vervelens toe bij ontploffingen flink met de camera geschud wordt. Wat ook niet helpt, is dat de acteerprestaties over de gehele linie niet zo sterk zijn. Er wordt door deze en gene houterig dan wel over the top gespeeld, waardoor het geheel af en toe lijkt op een project van een Finse amateurtoneelvereniging. Het is goed dat de Finse kant van de oorlog eens benadrukt wordt, en de intentie van de film is zeker prijzenswaardig. Maar het is jammer dat de uitwerking gewoon niet zo bijster sterk is.
Wouter de Boer
‘Beyond the Front Line’ verschijnt dinsdag 24 september 2013 op DVD en blu-ray.