Beyond the Hills – Dupa dealuri (2012)
Regie: Cristian Mungiu | 152 minuten | drama | Acteurs: Cosmina Stratan, Cristina Flutur, Valeriu Andriuta, Dana Tapalaga, Catalina Harabagiu, Gina Tandura, Vica Agache, Nora Covali, Dionisie Vitcu, Ionut Ghinea, Liliana Mocanu, Doru Ana, Costache Babii, Luminita Gheorghiu, Alina Berzunteanu
Toen Gouden Palm winnaar Christian Mungiu in New York was voor het promoten van zijn film ‘4 maanden, 3 weken en 2 dagen’ (‘4 luni, 3 saptamâni si 2 zile’, 2007), ontmoette hij journaliste Tatiana Niculescu Bran. Hij zag daar de uitvoering van een toneeladaptatie van haar non-fictieboeken, die zij schreef over een schokkend incident in Roemenië, dat internationaal veel aandacht kreeg – een gebeurtenis die nu nog steeds de tongen los weet te maken. Een meisje dat aan psychische problemen leed, bezocht haar vriendin in een klooster in Moldavië en daar werd aangenomen dat ze bezeten was door de duivel. Met alle gevolgen van dien. Mungiu ging aan de slag met een scenario, maar vond dat het te dicht bij de werkelijkheid bleef. De definitieve versie werd een verhaal voor een film waarin de schuldvraag nauwelijks een rol speelt, maar apathie, liefde en de daaruit voortvloeiende keuzes die mensen maken des te meer. Het levert een film op die zich op alle fronten mag meten met het indrukwekkende ‘4 Maanden…’.
Alina (Cristina Flutur) keert vanuit Duitsland terug naar de plek waar zij opgroeide: een arme streek in Roemenië. Het doel van haar reis is duidelijk: zij wil haar goede vriendin Voichita (Cosmina Stratan) overhalen het klooster, waarin zij sinds Alina’s vertrek is gaan wonen, te verlaten. Samen met Voichita wil zij een nieuw, en vooral gelukkiger bestaan opbouwen in Duitsland. In gesproken woord tijdelijk, maar in werkelijkheid hoopt zij dat het voor altijd zal zijn. Maar Voichita heeft inmiddels geen ruimte meer in haar leven voor haar vriendin, met wie zij in het weeshuis haar jeugd doorbracht. In het klooster achter de heuvels is ze gelukkig, ze heeft God in haar hart toegelaten en voelt zich goed bij het volgen van het strenge regime van het klooster. “Al heb je honderden mensen om je heen, zonder God in je hart ben je alsnog eenzaam”, dat is zo ongeveer het mantra dat haar door de priester, die ze steevast papa blijft noemen, is ingegeven. En daarbij komt dat de priester haar niet meer zal verwelkomen, als ze eenmaal het klooster heeft verlaten, ook al is het maar voor een korte periode. Alina ergert zich wild aan het klakkeloze napraten van de priester en zet alle mogelijke middelen in om Voichita zo ver te krijgen de in haar ogen verschrikkelijke plek te verlaten. Zij is erg gehecht aan haar onafhankelijkheid en kan niet verkroppen dat haar vriendin, de enige voor wie ze lijkt te leven, zichzelf zo wegcijfert voor een geloof dat zij niet deelt. Voichita daarentegen blijft een rotsvast vertrouwen in God houden en is ervan overtuigd dat deze haar vriendin kan genezen en gelukkig kan maken.
De tegenstrijdige meningen van de twee vriendinnen vormt het centrale punt van ‘Beyond the Hills’. Dat wordt niet alleen mooi gekenmerkt door het verschil in kleding (de westerse kleding van Alina staat in schril contrast met de sobere kledij en hoofddoeken van Voichita en de nonnen), maar ook in de spaarzame gesprekken en lichaamshouding. Het verleden van de twee blijft grotendeels onbelicht, maar er schemert genoeg door om te prikkelen. Mungiu heeft voor zijn zich traag ontvouwende karakterdrama een sublieme cast weten te verzamelen. De twee actrices deelden hun prijs voor Beste Actrice op het Filmfestival van Cannes en dat is niet meer dan terecht. Ze raken in elke scène de juiste snaar, waarbij het onmogelijk is aan te geven welke actrice de moeilijkste rol had. Christina Flutur weet met intense blikken en emotionele, hysterische uitbarstingen heel goed invoelbaar te maken hoe erg ze hunkert naar de aandacht van haar vriendin en dan het liefst buiten de gammele schutting van het klooster. Cosmina Stratan schittert als de rustige, maar van binnen door twijfel verteerde non, onvergetelijk in een van de laatste scènes, waarin de priester en haar collega-nonnen praten met iemand van buiten het klooster en zij er letterlijk als buitenstaander bij staat. Ze luistert, ze kijkt, en ondertussen draaien haar hersens overuren. Prachtig. ‘Beyond the Hills’ is met 152 minuten wel lang, en daardoor niet voor iedereen weggelegd, maar er zit geen scène te veel in. De film brengt je bijna in een soort meditatieve staat, omdat de gebeurtenissen zo ver van ons normale bestaan lijken te zijn en je volledig wordt opgezogen door deze wereld. Laat het maar aan Mungiu over om je weer met beide benen op de grond te zetten. ‘Beyond the Hills’ laat je niet in trance achter, maar wél met het gevoel dat je weer iets heel moois van deze Roemeense meesterfilmer hebt mogen aanschouwen.
Monica Meijer
Waardering: 4
Bioscooprelease: 22 november 2012
DVD-release: 26 maart 2013