Beyto (2020)
Regie: Gitta Gsell | 98 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Burak Ates, Dimitri Stapfer, Ecem Aydin, Beren Tuna, Serkan Tastemur, Zeki Bulgurcu, Müjdat Albak, Délia Antonio, Danijela Milijic Stojcetovic, Zeynep Sanli, Ebru Koyun, Mustafa Basalan, Reto Rieder, Mustafa Kuzucu, Sakem Rash Mendi, Gönül Gezer, Ahmet Talay, Mustafa Soner Saymen, Yusuf Yetkin, Alen Huseyin Gursoy, Fatma Nilgun Islamoglu, Edanur Sahin, Büsra Keten, Rabia Genc
Yusuf Yesilgöz kwam in 1987 als vluchteling vanuit het Turkse Centraal-Anatolië naar Zwitserland, waar hij een boekhandel opende en een uitgeverij begon en een uitgeverij voor Koerdische literatuur oprichtte. Hij schrijft zelf ook boeken; een van zijn meest geprezen romans is ‘Hochzeitsflug’ (‘Bruidsvlucht’) uit 2011. De Zwitserse filmmaakster Gitta Gsell las het boek en voelde meteen dat er een film zat in het verhaal over de jonge Turk Beyto die klem komt te zitten tussen zijn eigen gevoelens en de verwachtingen die zijn familie van hem heeft. ‘Destijds gaf ik les aan jonge mensen, ik hoorde hoe ze spraken en zag tegen welke problemen jongeren met een migratieachtergrond aanlopen. Ik begreep heel goed waarom de personages in Yusufs boek reageerden zoals ze deden. Beyto’s ouders willen de tradities van hun Turkse dorp voortzetten in hun nieuwe vaderland Zwitserland. Ze dromen nog steeds over de kurkdroge heuvels van Anatolië en zijn weinig ontvankelijk voor de invloeden van het moderne Zwitserland. Beyto daarentegen wordt verscheurd door zijn culturele erfgoed enerzijds en de vrijheden van de westerse wereld. Hij zoekt zijn weg tussen de vertrouwde samenhang van zijn familie en de verleidelijke avonturen die het leven in het vrije Europa hem bieden.”
Gsells boekverfilming ‘Beyto’ (2020) doet aanvankelijk aan als een coming-of-age verhaal zoals er al velen gemaakt zijn. Beyto (nieuwkomer Burak Ates) is een populaire jongen en de oogappel van zijn ouders (Beren Tuna en Serkan Tastemur). Hij zwemt op hoog niveau, haalt goede cijfers op zijn stageplek, heeft vrienden met zowel een Zwitserse als een Turkse achtergrond en helpt zijn ouders regelmatig in hun kebabrestaurant. Een voorbeeldige jongen, die Beyto. Maar dan wordt hij tot over zijn oren verliefd. Niet op Nina, het meisje aan wie zijn vrienden hem willen koppelen, maar op Mike (Dimitri Stapfer), zijn zwemcoach. Dat is het moment waarop zijn ogenschijnlijk perfecte leven begint af te brokkelen. Niet omdat hij zelf twijfels heeft over zijn seksualiteit of omdat Mike hem niet wil – de twee laten elkaar op niet mis te verstane wijze merken het wel met de ander te zien zitten – maar omdat zijn keuze voor Mike niet past in het ideaalbeeld dat zijn ouders voor hem hadden uitgestippeld. Want nog voor hij de moed bijeen heeft geschraapt om uit de kast te komen, krijgt zijn moeder van een loslippige tante te horen dat ze hem gezien heeft tijdens een Pride-optocht in hartje Bern. Uit pure paniek organiseren pa en ma – die maar één uitweg zien om de eer en traditie van de familie te bewaken – een bliksemhuwelijk tussen Beyto en zijn jeugdvriendinnetje Seher (Ecem Aydi). Ze vergeten hun zoon echter van de plannen op de hoogte te brengen en lokken hem, zogenaamd vanwege een op sterven zijde oma, naar hun geboortedorp, een gehucht in de middle of nowhere van Anatolië, zonder een mogelijkheid om contact te leggen met Mike. Plotseling vindt Beyto zichzelf terug in een onmogelijke driehoeksrelatie: hoe kan hij trouw blijven aan Mike zonder Sehers toekomst te verwoesten?
Dat Beyto’s ouders niet staan te springen bij het nieuws dat hun enige zoon op mannen valt, zal niemand verbazen. Dat voorspelbare conflict plaatst Gsell dan ook naar de achtergrond, ten faveure van een breder thema rond migratie en het streven van Beyto’s ouders om succesvolle immigranten te zijn, die voldoen aan het perfecte plaatje. In hun ogen hoort daar een goede opleiding en ‘huisje, boompje, beestje’ bij. Een gezinnetje bestaande uit man, vrouw en een stel kinderen – liefst een koningskoppel. Een homoseksuele zoon die het gezellig heeft met zijn zwemcoach past niet in dat plaatje. Ook het beeld van de vrouw die bewust ‘dom’ wordt gehouden en in dienst van haar man dient te leven, wordt aan de kaak gesteld, overigens zonder een opgeheven vingertje. Seher, overigens gespeeld door debutante Ecem Aydi, blijkt een stuk minder naïef dan we aanvankelijk denken. Ze zou niets liever willen dan een opleiding volgen en haar leven leiden zoals zij dat wil. In hoeverre de idealistische oplossing die de film biedt werkbaar en realistisch is, valt te betwijfelen. Is dat erg? Als schrijver/regisseur heb je de vrijheid om de gebeurtenissen een stevige draai te geven in de richting die je het beste uitkomt, bijvoorbeeld omdat dat de film net even wat beter uit laat komen. Maar helemaal bevredigend is het einde daardoor niet.
Gsell castte voor veel rollen onervaren acteurs – alleen Stapfer, Tuna en Tastemur hebben zich reeds bewezen – en dat geeft de film de nodige authenticiteit. Hoewel Stapfer een Swiss Film Award voor zijn bijrol in deze film in ontvangst mocht nemen, is juist hij degene die ons het minst weet te overtuigen. Mike komt over als een ongeduldige, knorrige en weinig begripvolle kerel, hoewel het met de chemie en aantrekkingskracht tussen hem en Ates dan gelukkig wel weer goed zit. Voor een debutant doet die laatste het verrassend goed, zeker als je bedenkt dat hij de kneepjes van het acteervak in korte tijd heeft moeten leren. Al moet hij wel oppassen niet steeds dezelfde blik te tonen als hij piekert en sombert over zijn toekomst. ‘Beyto’ is een multicultureel verhaal over liefde, emancipatie en het verlangen naar vrijheid en zeggenschap. Een zeker niet vlekkeloze maar met de beste bedoelingen gemaakte film die je laat nadenken over hoe vanzelfsprekend we die waarden in het westen vinden.
Patricia Smagge
Waardering: 3
Bioscooprelease: 2 juni 2022