Bijt (2024)

Regie: Guido Coppis | 106 minuten | drama | Acteurs: Reinout Scholten van Aschat, Frieda Barnhard, Johan Leysen

Mark (Reinout Scholten van Aschat) zijn leven is op elk vlak ellendig. Hij woont in een koud krot, heeft een mislukte muzikale carrière, wordt gepest en uitgebuit door zijn baas en zelf buit hij zijn verslaafde ‘vriend’ uit. Ondanks zijn liefde voor honden is Mark een ronduit slecht persoon en dat lijkt hij zelf ook te beseffen. Wel toont hij menselijkheid in de relatie met zijn opa (Johan Leysen) die op zijn sterfbed ligt. Hier ontmoet hij Lisa (Frieda Barnhard). Zij bouwen een relatie op, maar in plaats van een uitweg voor Mark, versterkt deze relatie het kwaad in beide.

Het ellendige leven van Mark wordt daarnaast ook versterkt door de ellendige omgeving. De in het koper gedrenkte filmwereld is somber, verlaten en onmenselijk, maar vooral licht vervreemdend. Naast de ononderbroken koperen gloed van de film komt dit door de kille en onnatuurlijke industriële muziek. Verder voegt de afwezigheid van sociale normen en waarden iets toe aan deze lichte vervreemding. Bovendien behandelen mensen elkaar verschrikkelijk en doen zij dit zonder motivatie.

Het kwaad in de mens om elkaar het leven zuur te maken staat centraal in deze film, alleen krijgen we te weinig handvaten om de beweegredenen te achterhalen. In het acteerwerk had zo’n aanknopingspunt kunnen liggen, maar door de droge dialoog ontbreekt dit. In sommige auteursfilms waar een aantal van die handvaten missen wordt een ambiguïteit gecreëerd ten aanzien van de psychologische beweegredenen van de personages. Maar de personages in ‘Bijt’ lijken volledig gestript te zijn van een innerlijk leven. Daarom lijdt de film aan een doelloze leegte in plaats van een strategische ambiguïteit.

Deze strategische ambiguïteit is wel te zien in Krzysztof Kieślowski’s ‘A Short Film About Killing’. Een film die thematisch overeenkomt met ‘Bijt’ omdat het ook vragen oproept over de drijfveren van het kwaad in hoofdpersoon Jacek. Alleen de film van Kieślowski heeft twee wezenlijke verschillen. Allereerst handelt Jacek gemeen tegen een achtergrond van menselijkheid, terwijl Mark in een wereld van onmenselijkheid leeft. Dit creëert ellende op ellende en is iets te veel van het slechte. Daarnaast reikt de film aan het eind een belangrijke motivatie aan die in ‘Bijt’ ontbreekt. Jacek heeft namelijk zijn zusje verloren in een tragisch verkeersongeluk. Hierdoor heb je als kijker het idee dat er iets schuil gaat in het hoofd van Jacek, terwijl de kijker in Marks hoofd volledig in het duister tast.

Hierdoor is ‘Bijt’ in één woord te omschrijven: kil. Je moet als kijker de extra laag er volledig zelf bij verzinnen. Door de bijzondere stijl is ‘Bijt’ een Nederlandse auteursfilm, wat natuurlijk wel een compliment voor de poging verdient. Helaas biedt deze stijl weinig ruimte aan de acteurs om een diepgaandere visie over te brengen. Nu blijft het alleen bij een kille en frustrerende kijkervaring.

Ian van Asch

Waardering: 2

Speciale vertoning: IFFR 2024
Bioscooprelease: 6 juni 2024