Black Box Diaries (2024)

Regie: Shiori Itô | 102 minuten | documentaire

In Japan wordt maar in 4% van de gevallen aangifte gedaan van seksueel geweld. Verder bestaat er op dit vlak verouderde wetgeving en zijn slachtoffers zelfs genoodzaakt hun trauma te herbeleven via een reconstructie met een levensgrote pop. Shiori Itô heeft deze realiteit van dichtbij meegemaakt vanaf het moment dat ze in 2015 slachtoffer werd van verkrachting door een invloedrijke journalist. In de hoop de samenleving te veranderen begon ze een jarenlange strijd tegen de dader Noriyuki Yamaguchi, een corrupt systeem en de taboes rondom seksueel misbruik. In ‘Black Box Diaries’ heeft Ito die strijd verwerkt in een documentaire, om zo nog meer mensen te bereiken.

In 2017 besluit Itô de media op te zoeken, maar in plaats van steun krijgt ze veel kritiek uit de samenleving. Praten over dit soort onderwerpen wordt in Japan als beschamend gezien, zelfs in haar eigen familie kan ze niet op steun rekenen. In een poging het taboe te doorbreken, krijgt ze tegenslag na tegenslag te verduren, maar ze geeft niet op. Ze schrijft een bestseller, start een civiele rechtszaak en verwerkt haar trauma stapje voor stapje. Totdat er langzaam – te langzaam – dingen beginnen te veranderen en steeds meer mensen haar steunen. Wel blijven haatreacties en verbale aanvallen vanaf nu onderdeel van Ito’s dagelijkse realiteit. 

Deze voortdurende strijd wordt in ‘Black Box Diaries’ op indringende wijze persoonlijk gemaakt. De overgave van Itô, hoe ze de donkere momenten durft te filmen, is bewonderenswaardig en aangrijpend. Ondanks haar journalistieke baan blijft ze weg van een zakelijke toon en omarmt ze haar eigen kwetsbaarheid. Daarom komt haar verhaal ook zo hard aan. Speciale overtuigende stijlelementen zijn hier niet nodig, want de kijker kan niet anders dan overtuigd worden van de noodzaak voor verandering. De daadkracht van Itô en de integriteit van een aantal getuigen die hun baan op het spel zetten zijn aanstekelijk, zodat je zelf ook iets zou willen doen aan dit onrecht.

Sinds Itô haar verhaal heeft gedeeld, zijn er kleine verbeteringen aangebracht in de Japanse wetgeving rondom seksueel geweld (het is makkelijker te bewijzen en de meerderjarigheidsleeftijd ging van 13 naar 16). Daarnaast maakt Itô echt het verschil in het publieke debat, precies het doel van de film. ‘Black Box Diaries’ zou zoveel mogelijk bekeken moeten worden in Japan, maar heeft ook een meerwaarde voor Nederland. In Nederland is sinds juli 2024 de nieuwe Wet seksuele misdrijven van kracht, hiermee wordt het makkelijker om verkrachting te bewijzen. Toch worden aangiftes nog steeds ontmoedigd door ‘informatieve gesprekken’ (bron: EenVandaag: ‘Meer meldingen van verkrachtingen, maar aangiftes blijven nog steeds achter: deskundigen willen af van informatief gesprek bij politie’). Kortom, Itô’s videodagboek is een ontroerend verhaal dat tegelijkertijd een belangrijk bewijs levert van een hoognodige verandering.

Ian van Asch

Waardering: 4.5

Speciale vertoning: IDFA 2024
Bioscooprelease: 28 november 2024