Black Magic Rites-Riti, magie nere e segrete orge nel trecento (1973)

Regie: Renato Polselli | 94 minuten | horror | Acteurs: Mickey Hargitay, Rita Caldana, Raul Lovecchio, Christa Barrymore, Connsolata Moschera, William Darni, Max Dorian, Marcello Bonini Olas, Cristina Perrier, Stefania Fassio, Gabriele Bentivoglio, Vittorio Fanfoni, Anna Ardizzone, Marisa Indice, Dunca Balsor

Deze voormalig verloren gewaande ‘Riti, magie nere e segrete orge nel trecento’ is van de hand van regisseur Renato Polselli, en wordt gerekend tot de Italiaanse gotische horror, gevuld met zwarte magie, vrouwelijk schoon, folteringen en duistere rituelen. Regisseur Polselli heeft echter aan deze aspecten een dusdanige eigen invulling gegeven dat het nog maar de vraag is of het alle horrorfans wel in eenzelfde mate zal aanspreken.

Allereerst wordt er nogal wat in het verhaal gepropt. Te beginnen met een vrouw, genaamd Isabella, die in de middeleeuwen als heks op de brandstapel wordt gezet en van wie het hart wordt uitgesneden. Haar lichaam wordt door haar man, die graaf Dracula blijkt te zijn, in de kerker van een kasteel bewaard. Dan verplaatst het beeld zich naar het heden en blijken diverse op de proppen komende personages reïncarnaties van personen uit vroeger tijden te zijn die gehuld in lange gewaden Isabella weer tot leven proberen te wekken. Dit moet dan plaatsvinden met de uitgesneden harten en ogen van jonge maagden die in vage en duistere satanische rituelen geofferd worden totdat Isabella in een zogeheten ritueel van de vijfentwintigste maan uit de dood kan opstaan. En wanneer de nieuwe eigenaren van het kasteel met een stel vrienden arriveren is dit natuurlijk een uitgelezen mogelijkheid om wat extra offers te brengen. En daarmee is de gelegenheid geschapen om de kijker wat bloedige taferelen voor te zetten. Tot zover is het een en ander in elk geval wel origineel te noemen.

Maar ook roept Polselli’s aanpak wel wat vragen op. Is Isabella nu een heks of een vampier? En hoe kan ze op een dergelijke onlogische manier weer tot leven gewekt worden? Waarom is ervoor gekozen om haar echtgenoot tot graaf Dracula te bombarderen terwijl daar verder weinig tot niets mee wordt gedaan? Waarom is er gekozen voor een mix van satanisten, gereïncarneerde personages en vampiers? Hoe kunnen de gereïncarneerde personages kennis hebben van hun vroegere leven? Waarom lopen er zoveel oninteressante en overbodige personages in het verhaal rond? Polselli’s verhaal is wel origineel te noemen, maar door deze en andere vragen oproepende uitgangspunten komt het geheel vooral ook over als een stel vrij willekeurige en onlogische bij elkaar geharkte uitgangspunten dat vooral vragen oproept en verwarring veroorzaakt.

Temeer daar Poselli, in deze film althans, niet als een goed verhalenverteller naar voren komt. Het verhaal wordt deels verteld in flashbacks, maar nergens wordt aangegeven wanneer zich een flashback heeft aangediend of wanneer er weer naar het heden wordt gesprongen, zodat het moeilijk is bij te houden of te achterhalen wat er nu precies plaatsvindt en wat de volgorde van de diverse gebeurtenissen is. Dit ook omdat verklaringen voor verschillende ontwikkelingen pas in een later stadium worden gegeven. Daarnaast draagt de editing van deze film ook niet bij aan de helderheid van het een en ander. Polselli wil veel in beeld brengen, maar beweegt daarbij teveel met de camera, maakt teveel gebruik van korte shots en springt veelvuldig tussentijds naar willekeurige scènes, personen en zaken die met de situatie van het ogenblik weinig tot niets te maken hebben. Ook blijken dag en nacht nogal eens vreemd in elkaar over te lopen en speelt het hele verhaal zich af in een traag tempo. En samen met de voornoemde uitgangspunten komt het geheel over als een onlogische, bizarre om niet te zeggen onbegrijpelijke chaos waardoor het nogal eens moeilijk kan zijn om de aandacht er in een even grote mate bij te houden.

Tot Polselli’s verdediging kan gezegd worden dat het verhaal bij hem ook niet voorop lijkt te staan. Wat bij hem voorrang krijgt zijn stijl en sfeer. En het kan gezegd worden dat het Polselli lukt om deze film als een vrij uniek kijkgebeuren over te laten komen. Het heeft een overvloed aan kleurrijke beelden in een aparte en geslaagde visuele stijl die, tezamen met de bizarre vormgeving van het gehele gebeuren, de liefhebbers van de zogenaamde ‘bizarre cinema’ zullen weten te waarderen. Temeer daar hij na verloop van tijd ook een dromerige, licht broeierige en duistere sfeer weet te bereiken waarin zich de nodige onheilsverspreidende gebeurtenissen tegen de achtergrond van diverse sfeerverhogende decors afspelen. Wat dit betreft is, uitgaande van Polselli’s opzet, zijn aanpak in elk geval geslaagd te noemen.

Maar is het voor de gemiddelde horrorfan ook genoeg is om aan zijn trekken te komen? Er komen een aantal taferelen voorbij die op zich gruwelijk genoeg zijn. Vooral in de vorm van scènes waarin naakte vrouwen worden aangevallen, gemarteld en vermoord. Maar de mate waarin dit gebeurt is niet om over naar huis te schrijven, de voorgeschotelde taferelen zijn vaak ook niet al te expliciet van aard en daarnaast herhaaldelijk overduidelijk nep. Vooral de scènes met de overduidelijke rubberen slangen en vleermuizen kunnen daar als illustratie van dienen. Tevens zijn het voorbeelden van hoe er ook nog weleens onbedoeld op de lachspieren wordt gewerkt, juist op momenten wanneer het oproepen van de nodige horror het doel is. En ook de acteerprestaties van de vrouwelijke personages kunnen, hoewel ze zich met genoeg overgave in hun slachtofferrol storten, daar niet veel aan veranderen. Temeer daar Polselli er een gewoonte van heeft gemaakt om ze tijdens hun martelingen en ook op andere momenten veelvuldig naakt in beeld te brengen, ongetwijfeld om de aandacht van de kijker te vergroten en/of de gepleegde gruweldaden als des te indringender over te laten komen. Maar de overmaat aan vrouwelijk naakt in deze film komt echter vooral over als een niet ter zake doend bijverschijnsel en de functionaliteit van de scènes waarin de diverse martelingen worden opgevoerd wordt er niet noemenswaardig door vergroot.

Het acteerwerk van de overige acteurs valt niet echt op. Het kan ze overigens nauwelijks kwalijk genomen worden omdat ze in de chaos waarin deze film uitmondt weinig ruimte krijgen. En door deze chaos zal deze film door de gemiddelde kijker als een moeilijke film beoordeeld worden. Een film die met weinig andere films is te vergelijken en daarom wel een vrij unieke kijkervaring kan opleveren, maar waarvan door de vormgeving het de vraag is of het gedurende de gehele speelduur de aandacht even goed weet vast te houden. Voor dit soort films geldt dat men ervan moet houden of er minstens voor open moet staan, reden waarom Polselli’s film met name geschikt is voor zijn fans en de liefhebbers van het ‘bizarre cinema’ genre.

Frans Buitendijk