Black Sabbath: The End of the End (2017)

Regie: Dick Carruthers | 124 minuten | documentaire, muziek | Met: Ozzy Ozbourne, Tony Iommi, Geezer Butler, Tommy Clufetos, Adam Wakeman

De band Black Sabbath zag in 1968 het levenslicht in de Britse industriestad Birmingham. Een toepasselijke geboorteplaats voor een band die aanvankelijk niet werd gepruimd door de meeste muziekjournalisten, maar wel een prominent plekje in de muziekhistorie zou bemachtigen als een van de grondleggers van de heavy metal. Inmiddels is metal een volwassen muziekgenre dat bestaat uit een kleurrijk spectrum aan extreme en meer conventionele subgenres. Andere grote namen uit de metalwereld, waaronder Metallica, Iron Maiden, Slayer, Judas Priest, Slipknot en Anthrax, rekenen Black Sabbath tot hun belangrijkste voorbeelden en muzikale invloeden. De opvallendste Sabbath-bandleden? Gitarist en ‘riffmeester’ Tony Iommi, die toch wel geldt als de belangrijkste motor en het brein van de band, en het excentrieke enfant terrible Ozzy Osbourne. Voor de liefhebbers van realitytelevisie die wat minder goed thuis zijn in de metalwereld: ja dat is inderdaad de vaak onverstaanbaar brabbelende en als een halve zombie rondwandelende pater familias uit de MTV-realityshow ‘The Osbournes’.

Omdat zijn buitensporige drank- en drugsconsumptie de spuigaten uitliep en Osbourne regelmatig onhandelbaar maakte, werd de zanger in 1979 uit de band gesmeten en vervangen door Ronnie James Dio. Ondanks zijn ontslag bouwde Ozzy een enorm succesvolle solocarrière op, een prestatie die volgens hem helemaal te danken is aan de inzet van zijn commercieel goed onderlegde vrouw Sharon. “Zonder haar was ik waarschijnlijk al vroeg in het graf of de gevangenis beland.” Wat betreft Black Sabbath: de band is ook zonder zijn oorspronkelijke zanger altijd een grootmacht in de rockwereld gebleven, ondanks dat de personele bezetting door de jaren heen verschillende keren (met Iommi als enige constante) is veranderd.

In ‘The End of the End’ zien we Black Sabbath weer terug in de bijna-originele bezetting. Alleen drummer Bill Ward ontbreekt. De film toont een groot deel van het allerlaatste Sabbath-concert ooit, een happening die in 2017 plaatshad in Birmingham. De liefhebbers zullen de strak neergezette show ongetwijfeld ervaren als een uiterst plezierig feest van herkenning. Van de eerste klanken, die het omineuze en naar een duivelse climax toewerkende ‘Black Sabbath’ inluiden, tot de laatste noot van de hun grootste hit ‘Paranoid’: de heren op leeftijd laten zien dat ze het kunstje nog steeds beheersen, wat leidt tot een waardig afscheid.

Best knap, want in de tussen het muzikale geweld getoonde interviews horen we onder meer dat de band in vroegere tijden niet bepaald zuinig is geweest met het gebruiken van verdovende middelen van diverse pluimage. Volgens Ozzy is het achteraf zelfs een zegen geweest dat veel van het verdiende vermogen uit de vroege succesjaren in de zakken van louche managers is beland. “Als we dat geld toen allemaal zelf in handen hadden gekregen, hadden we het vermoedelijk uitgegeven aan nóg meer drank en drugs”, vertelt de Prince of Darkness met veel zelfkennis en de gezonde dosis zelfspot die we van hem gewend zijn.

‘Black Sabbath: The End of the End’ is een aangename concertfilm die een mooie dwarsdoorsnede biedt van het oeuvre van een van de invloedrijkste metalbands uit de muziekgeschiedenis. De interviews en aanvullende anekdotes leuken het geheel zeker op, maar zijn uiteindelijk toch ondergeschikt aan de livemuziek. ‘Black Sabbath: The End of the End’ is verplichte kost voor fans van de band, maar ook leuk kijkvoer voor de meer generalistische metal- of rockliefhebber die onbekommerd wil genieten van dik twee uur stevige gitaarmuziek.

Frank Heinen

Waardering: 4

Bioscooprelease: 2 juli 2020