Black Swan (2010)

Regie: Darren Aronofsky | 108 minuten | drama, thriller | Acteurs: Natalie Portman, Vincent Cassel, Mila Kunis, Winona Ryder, Ksenia Solo, Sebastian Stan, Barbara Hershey, Toby Hemmingway, Janet Montgomery, Christopher Gartin, Kristina Anapau, Marcia Jean Kurtz, Adriene Couvillion, Deborah Offner, Shaun O’Hagan

Darren Aronofsky maakt over het algemeen geen films die over de lichte kant van het leven gaan. Zijn personages lijken steevast op hun ondergang af te stevenen. Ballerina Nina (Natalie Portman), om wie ‘Black Swan’ draait, past goed binnen deze traditie. Worstelaar zijn was al geen pretje zoals we konden zien in ‘The Wrestler’, maar de balletwereld is pas echt een hel. Wanneer Nina de hoofdrol in Het Zwanenmeer mag dansen, komt zij tot het besef dat ze voor deze droom een prijs zal moet betalen. Ze lijkt niemand om zich heen echt te kunnen vertrouwen en verliest zichzelf terwijl zij aan de hoge eisen probeert te voldoen die artistiek directeur (Vincent Cassel) Thomas aan haar stelt.

In 2008 maakte Aronofsky met ‘The Wrestler’ een film over een worstelaar die zo vergroeid is met zijn werk dat hij er niet zonder kan leven, ook al gaat hij er fysiek aan onderdoor. ‘Black Swan’ heeft veel raakvlakken met deze film. Ook Nina leeft voor haar werk en zij gaat zo op in haar rol in Het Zwanenmeer, dat zij haar fysieke en ook haar geestelijke gezondheid er voor op het spel zet. Daarbij wordt in beide films bijna op brute wijze in beeld gebracht hoe deze mensen fysiek moeten afzien voor hun beroep. En ook ‘Black Swan’ geeft een inkijkje in een omgeving  die normaal niet toegankelijk is voor de buitenwereld: de mysterieuze wereld van het klassieke ballet. In ‘Black Swan’ wordt het verhaal van Nina vervlochten met het verhaal van Het Zwanenmeer, waarin de strijd van de onschuld tegen het kwaad centraal staat, de strijd van de zwarte zwaan tegen de witte. Om de dubbelrol in Het zwanenmeer te kunnen spelen moet de onschuldige Nina in contact komen met haar duistere kant. Dit aspect wordt vooral visueel prachtig uitgewerkt, waardoor de film eigenlijk een ballet op zich is vol met prachtige decors, waar ontzettend veel oog is voor detail. Maar ondanks dat de film visueel door een ringetje te halen is, blijft het een wat kille stijloefening van Aronofsky.

‘Black Swan’ is tegelijkertijd een dramafilm en een thriller, maar weet op beide gebieden niet helemaal te overtuigen door haar koude karakter. Je gaat niet helemaal genoeg meeleven met de personages omdat de film ze niet genoeg de ruimte geeft. Vooral de bijrollen blijven erg op de vlakte, maar ook de hoofdpersoon blijft op afstand. Dit ligt niet aan de acteerprestaties, want die zijn prima. Er is duidelijk te zien dat Portman tot het uiterste is gegaan om deze rol te spelen. Ook de bijrollen van onder andere Barbara Hershey als geobsedeerde moeder worden geloofwaardig gespeeld. Maar omdat de film niet genoeg ruimte neemt om karakters uit te werken, worden het nergens mensen van vlees en bloed, maar blijven het een beetje platte personages.

Ondanks zijn wat afstandelijke benadering slaagt ‘Black Swan’ er wel in om de kijker te verwarren en mee te slepen in Nina’s schijnwereld. Haar langzaam steeds erger wordende wanen worden zo goed neergezet dat er op sommige momenten niet meer te onderscheiden is wat echt is en wat niet.  Hierdoor weet ‘Black Swan’ de aandacht vast te houden en is het zeker een interessante film.

Sylvia Bakker

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 3 februari 2011