Blindness (2008)

Regie: Fernando Meirelles | 120 minuten | drama, thriller, romantiek | Acteurs: Julianne Moore, Mark Ruffalo, Alice Braga, Yusuke Iseya, Yoshino Kimura, Don McKellar, Maury Chaykin, Mitchell Nye, Danny Glover, Gael García Bernal, Scott Anderson, Isai Rivera Blas, Jackie Brown, Martha Burns, Joe Cobden, Susan Coyne, Katherine East, Agi Gallus, Amanda Hiebert, Joris Jarsky, Mpho Koaho, Nadia Litz, Linlyn Lue, Michael Mahonen, Francisco Meirelles, Tom Melissis, Jorge Molina, Sandra Oh, Billy Otis, Joe Pingue, Eduardo Semerjian, Mike G. Yohannes

Op het schilderij ‘Parabel der blinden’ van Pieter Bruegel lopen de afgebeelde figuren hand in hand een put in. Het Vlaamse doek uit 1568 is gebaseerd op een uitspraak van Jezus van Nazareth, die ermee doelde op de dolende mensheid. In zijn roman ‘De stad der blinden’ gaat de Portugese Nobelprijswinnaar José Saramago nog een stap verder: hij laat de ‘blindheid’ zelfs als een virus woekeren, een metafoor waarvan in ‘Blindness’, de even gelikte als naargeestige verfilming van Saramago’s werk, weinig overblijft.

Fernando Meirelles (‘Cidade de Deus’; ‘The Constant Gardener’) koos de verkeershel van het Braziliaanse São Paulo als openingsdecor; de grotestadsmens van vandaag gaat aan egoïsme ten onder, is de boodschap. Met behulp van aangezette stadsgeluiden ramt Meirelles zijn moraal erin. Weinig subtiel, maar qua vorm en stijl is ‘Blindness’ dik in orde. Zodra er geacteerd moet worden gaat het echter mis: dialogen die te lang duren, hoofdrolspelers die niet overtuigd lijken van hun tekst (Ruffalo en Moore als doktersechtpaar), oppervlakkig ingevulde en naamloze bijrollen. We kijken naar acteurs die Breugeliaans door het beeld stommelen, maar dan als in een verplichte cursus drama; alleen de Braziliaanse Braga is een positieve verrassing als ‘woman with the dark glasses’. Moore – het potentiële ankerpunt van de film omdat zij als enige nog gezichtsvermogen heeft – doet haar best, maar loopt er een beetje verloren bij. Haar personage heeft te lang nodig om de macht te grijpen in het vervallen ziekenhuis waar de blinden zijn opgesloten.

Resoluut wordt in beeld gebracht hoe de menselijke waardigheid ten onder gaat in de regressieve jungle. Ondertussen zijn we welhaast onpasselijk geworden van de overspoelde toiletten en verkrachtingen die in het nerveus gefilmde halfduister van Meirelles aan ons voorbijtrekken. Het zijn scènes die in een Auschwitz-verfilming misschien indruk zouden maken, maar in een verbeelde literaire wereld nogal potsierlijk aandoen. Plots wordt ‘Blindness’ dan een thriller over machtsstrijd; Gael García Bernal, die naar het schijnt nog geaasd heeft op de filmrechten, schittert even als corrupte opstandeling, maar op het moment dat het spannend wordt maakt de ellende van de kliniek, waar zich het grootste deel van de film afspeelt, weer plaats voor liefde en opoffering tegen de achtergrond van een spookachtige wereldstad. Indrukwekkend gefilmd, maar de beeldspraak van Jezus en Saramago is dan allang opgeofferd aan een virus.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 20 november 2008