Blood Diamond (2006)

Regie: Edward Zwick | 138 minuten | drama, thriller, avontuur | Acteurs: Leonardo DiCaprio, Jennifer Connelly, Djimon Hounsou, Kagiso Kuypers, Arnold Vosloo, Antony Coleman, Benu Mabhena, Anointing Lukola, David Harewood, Basil Wallace, Jimi Mistry, Michael Sheen, Marius Weyers, Stephen Collins, Ntare Mwine

Even lijkt het of je een grootse en belangrijke film hebt beleefd op het moment dat je uit de filmzaal wegloopt na het kijken van Edward Zwicks ‘Blood Diamond’. Misschien heb je wel een traantje moeten wegpinken door het betrokken acteerwerk, heb je af en toe in spanning gezeten tijdens de actiescènes, en heb je je kortstondig druk gemaakt over de handel in “bloed diamanten” die de film voor het voetlicht brengt. Echter, deze perceptie houdt niet lang stand. Eigenlijk blijkt de film inhoudelijk niet bijster veel te vertellen en maakt het geheel als actiedrama ook geen bovengemiddelde indruk. Niet dat dit gelijk staat aan een slechte film maar om veel meer dan vluchtig entertainment met een boodschap gaat het hier niet. Aan Leonardo DiCaprio ligt het in ieder geval niet. Hij giet weer eens zijn hart en ziel in een dramatisch personage. Een personage dat op zich vrij simpel geschetst is, maar waar DiCaprio toch nog de schijn van diepte aan weet te geven. In iedere nieuwe rol lijkt de doorleefdheid van zijn personage weer wat heviger te zijn. Hoewel hij soms de pathos wat te erg aanzet door het aanwenden van zijn intense blik en de steeds prominentere groeven in zijn voorhoofd, is hij meestal toch wel erg geloofwaardig in zijn acteerwerk, inclusief het aangeleerde Zuid-Afrikaanse accent. Djimon Hounsou’s opmerking in een interview dat DiCaprio de laatste jaren van een jongen in een man is veranderd, bevat zeker een kern van waarheid. In dramatisch veelzijdige en volwassen rollen weet de acteur steeds beter een film te dragen, al is het oppervlakkige tieneridoolimago dat hij lange tijd heeft gehad, vanwege de nasleep van ‘Titanic’, nooit echt een terechte geweest. In iedere fase van zijn carrière heeft hij voor interessante, niet voor de hand liggende projecten gekozen. Als verstandelijk gehandicapte broertje van Johnny Depp maakte hij reeds grote indruk in ‘What’s Eating Gilbert Grape’, maar ook in ‘The Basketball Diaries’ en ‘Romeo and Juliet’ had de jonge acteur interessante rollen. Vervolgens werkte hij met Spielberg samen in diens verraderlijk lichtvoetige ‘Catch Me If You Can’ en is hij de nieuwe muze geworden van Scorsese, met wie hij ‘Gangs of New York’, ‘The Aviator’, en ‘The Departed’ heeft gemaakt, waarbij de acteur steeds beter tot zijn recht lijkt te komen. De rol van Danny Archer in ‘Blood Diamond’ is een mooie toevoeging op zijn cv en is ook een belangrijke reden voor de kijkbaarheid van de film als geheel.

Regisseur Zwick, die ons aan de hand van westerling Tom Cruise een inkijkje in de Japanse Samurai-cultuur gaf met zijn ‘The Last Samurai’, richt zijn pijlen nu op het Afrikaanse continent, waarbij de illegale handel in zogenoemde “conflictdiamanten” aan de kaak wordt gesteld. Deze diamanten worden door rebellen op bloedige wijze verkregen en via verschillende illegale kanalen vermengd met de legitiem verkregen en verhandelde diamanten, waardoor het bloed er als het ware wordt afgewassen. Deze diamanten komen zo gewoon naast de rest in sieradenwinkels te liggen, klaar om gekocht te worden door argeloze consumenten.

Op zich een interessant en belangrijk gegeven om een film op te baseren, maar echt diep wordt er niet op de zaak ingegaan. Dat de handel in bloeddiamanten een slechte zaak is en dat we onze ogen hiervoor niet mogen sluiten is, en wordt duidelijk, maar om hier continu op te blijven hameren zonder de industrie goed te ontleden, zorgt voor een wat eenzijdig verhaal. Zwick stelt in het persmateriaal dat thematisch belangrijk materiaal en een opwindende (actie)film goed hand in hand kunnen gaan, maar hoewel beide aspecten op momenten de kijker weten te raken, biedt uiteindelijk geen van beide voldoende meerwaarde om de film boven de middelmaat uit te laten stijgen. Zowel de behandeling van de actie en spanning enerzijds als de thematiek en boodschap anderzijds zijn niet bijzonder opmerkelijk.  Jennifer Connelly vertegenwoordigt het morele anker van de film, en als het ware de stem van de regisseur. Ze speelt het soort bevlogen, idealistische personage dat ze eerder al speelde in ‘Waking the Dead’ en dient ertoe om DiCaprio’s Archer tot inkeer te laten komen en volkomen schoon schip te laten maken met zijn ethisch onverantwoorde levensstijl. Ze speelt haar rol geloofwaardig genoeg, maar het personage is niet erg ontwikkeld en opmerkingen over de verontrustende situatie in (Zuid-)Afrika blijven bij gemeengoederen over goeddoen en het gebrek aan aandacht in de (westerse) pers. Danny Archer is een interessanter personage als de zelfzuchtige (anti-)held die met zichzelf in conflict raakt. DiCaprio geeft Archer een gelaagdheid die uiteindelijk echter niet geheel door de plot ondersteund wordt. Zijn ommezwaai richting het juiste pad is bijvoorbeeld lichtelijk ongeloofwaardig wat de effectiviteit van dit “inzicht” (voor de kijker) verzwakt. Hounsou’s rol als nobele Afrikaan is ook geen verrassende, maar blijkt gelukkig minder opdringerig te zijn dan de trailer deed vermoeden. Zijn constante geschreeuw in de trailer blijkt in de context van de film meestal binnen proporties. Hounsou is op zoek naar zijn eigen diamant in de film, te weten zijn kind, wat de verwerpelijkheid van Archer’s doelen natuurlijk nog eens onderstreept en de film een extra emotionele lading bezorgt.

Of dit nu voor onnodige tranentrekkerij zorgt of niet, het bezorgt de kijker wel het hiermee samenhangende onderwerp van kindsoldaten, wat enkele verontrustende scènes oplevert. Dit thema bleek niet voorzien te zijn, zo verklaart Zwick, maar stak gedurende de film steeds vaker de kop op. Gelukkig maar voor de kijker, want het is misschien wel het interessantste aspect van de hele film. Het beeld van de terugslag van een mitrailleur op het fragiele lichaam van een onschuldig kind blijft je bij als geen ander. En de tranen in de ogen wanneer één van hen net onwetend – want geblinddoekt – op commando een man heeft doodgeschoten, brengt pijnlijk de corruptie en verwoesting van deze onschuld naar voren. Het doet denken aan soortgelijke scènes in Fernando de Mereilles’ ‘City of God’. Die film wist echter de ruige, verontrustende sfeer langer aan te houden, waar ‘Blood Diamond’ te snel weer verzandt in stereotiepen. De bad guys zijn vrij letterlijke monsters, en de familie, liefde, en goedheid van de mens zegevieren boven alles. Het zorgt voor redelijk vermakelijke, spannende en soms inhoudelijk interessante Hollywoodkost, maar het is geen film die nog dagen na het kijken in je hoofd blijft doormalen.

Bart Rietvink

Waardering: 3

Bioscooprelease: 25 januari 2007