Body Snatchers (1993)
Regie: Abel Ferrara | 87 minuten | science fiction, horror, thriller | Acteurs: Gabrielle Anwar, Terry Kinney, Billy Wirth, Christine Elise, R. Lee Ermey, G. Elvis Phillips, Reilly Murphy, Kathleen Doyle, Forest Whitaker, Meg Tilly, Stanley Small, Tonea Stewart, Keith Smith, Winston E. Grant, Phil Neilson, Timothy P. Brown, Thurman L. Combs, Sylvia Small, Adrian Unveragh, Johnny L. Smith, Allen Perada, Candice Orsini, Marty Lyons, Rick Kangrga, Michael Cohen, Kimberly L. Cole, James P. Monoghan, Craig Lockhart, Darien Taylor
In deze ‘Body Snatchers’ worden aardbewoners tijdens hun slaap gedupliceerd door buitenaardse wezens die tegelijkertijd de emotionele eigenschappen van de overgenomen personen vernietigen. Het is een thema dat meerdere kijkers wellicht bekend voor zal komen. En dat kan kloppen, want van een zelfde opzet is sprake in ‘Invasion of the Body Snatchers’ uit 1956 en de gelijknamige remake daarvan uit 1978.
In zijn eigen invulling van het ‘body snatchers’ concept gaat regisseur Ferrara rap van start en laat direct vanaf het begin de nodige aanwijzingen op de kijker los. Overduidelijke onheilspellende aanwijzingen wel te verstaan: de in paniek verkerende soldaat die Marti waarschuwt dat ‘they’re out there… everywhere… they get you when you sleep… get out of here or you’ll be next…’, de vreemde geluiden die de duplicatie van Jenns moeder aankondigen, de emotieloze gezichtsuitdrukkingen van verschillende op de militaire basis woonachtige personen, de duidelijk van slag zijnde majoor Collins met zijn uitspraken over ‘psychological effects…paranoia about others… about other people’s identities…’. Het zal voor een beetje oplettende kijker, ook voor degene die onbekend is met de films uit 1956 en 1978, boekdelen spreken omtrent de op handen zijnde ontwikkelingen. En dat gaat, in combinatie met de onnodige voice-over van Marti, ten koste van de subtiliteit in deze film. Niet dat de directe aanpak die in deze film wordt gehanteerd per definitie een verkeerde is, maar de komende ontwikkelingen worden er wel wat voorspelbaar door. Ook komt het een werkelijk geslaagde spanningsopbouw zoals die met name in de snatchersfilm uit 1978 aanwezig was niet bepaald ten goede en met deze ‘Body Snatchers’ uit 1993 hoeft wat dit betreft dan ook niet op een herhaling daarvan gerekend te worden.
Ook diverse andere zaken vallen, zeker in vergelijking met de films uit 1956 en 1978, in niet altijd even positieve zin op. Waarom is er voor gekozen om de gebeurtenissen zich hier op een militaire basis af te laten spelen? Het doorgaans toch al vrij emotieloze gedrag van de daar aanwezige militairen draagt er niet toe bij om veranderingen daarin als verontrustend over te kunnen laten komen. Hetzelfde geldt voor de meeste overige personages in deze film wiens gewone manier van doen steeds maar kort en dan ook nog beperkt in beeld komt. Daarnaast komen er ook enkele onduidelijkheden in het verhaal naar voren. Waarom zijn de buitenaardse wezens überhaupt naar de aarde gekomen? Op welk moment wordt een menselijk lichaam nu precies vernietigd tijdens het duplicatieproces en hoe kan een eenmaal tot leven gekomen duplicaat ineenschrompelen als zijn overgenomen menselijke tegenhanger weer wordt gewekt? En wanneer de buitenaardsen geen emoties kennen hoe weten ze dan wat voor soort opmerkingen ze moeten maken om hun menselijke prooien als niet-duplicaten te ontmaskeren? Regisseur Ferrara heeft niet altijd de juiste mate van aandacht besteed aan de uitgangspunten en ontwikkelingen in zijn verhaal en dit maakt dat het gehele gebeuren niet altijd even doordacht overkomt.
Aan de andere kant is het de vraag in hoeverre daar in nadelige zin aan getild moet worden. Gezien Ferrara’s aanpak lijkt het duidelijk niet zijn bedoeling te zijn geweest om de subtiliteit van de voorgaande snatcherfilms te overtreffen of te evenaren. En binnen de recht toe recht aan benadering van deze film heeft ‘Body Snatchers’ voor de horrorliefhebber genoeg te bieden. In het vrij hoge tempo van deze film wordt, mede door de onvolkomenheden in het script, in de afzonderlijke scènes steeds genoeg spanning en effectieve horror opgeroepen waarbinnen de dreiging van de buitenaardsen steeds duidelijker voelbaar wordt. Ferrara hanteert hierbij, net zoals dat in de eerdere ‘body snatchers’ films het geval is, een gedurende langere tijd ingehouden aanpak. En door de vormgeving van de verschillende scènes weet hij uiteindelijk, wederom overeenkomstig de eerdere snatcherfilms, tot een zelfde geslaagde claustrofobische sfeer te komen waarbinnen de achterdocht hoogtij viert. Dit met name vanaf de niet mis te verstane duplicatie van Marti’s stiefmoeder Carol waarmee niet alleen wordt ingespeeld op de angst voor het verlies van de eigen persoonlijkheid, maar waarmee ook duidelijk wordt dat het groepje nog menselijke personages rond Marti en haar vriend Tim in rap tempo wordt uitgedund.
En naarmate de ontwikkelingen in dit verhaal zich steeds verder voltrekken wordt het een en ander ook wat explicieter in beeld gebracht. Wellicht ook vrij logisch, want wanneer de ongenode gasten uit de ruimte ontdekken dat hun ware aard aan het licht gekomen is zetten ze doelbewust de jacht in op Marti en de overige op de basis overgebleven menselijke aardbewoners. Die verzetten zich bij echter bij voorkeur niet alleen met hand en tand , maar zetten ook alles op alles om uit handen van de buitenaardsen te blijven en in een later stadium ook uit hun gevangenschap te ontkomen. Dit biedt in combinatie met het op de basis aanwezige wapentuig de gelegenheid voor de nodige geslaagde achtervolgingen en al dan niet gewelddadige en explosieve confrontaties. Hierbij wordt ook eens temeer duidelijk dat een teveel aan vertrouwen met betrekking tot verschillende personages ook hier voor de nodige onaangename maar des te meer tot de verbeelding sprekende verrassingen zorgt. Voeg daaraan de nodige geslaagde speciale effecten toe aangaande diverse zich voltrekkende duplicaties en er is sprake van een film waarbij de minpunten ruimschoots door de pluspunten worden overtroffen.
Degelijk acteerwerk verder van de diverse acteurs, te beginnen met Gabrielle Anwar als Marti en Billy Wirth als haar vriend Tim. Ook Christine Elise als Marti’s vriendin Jenn en R. Lee Ermey als Jenns vader kwijten zich op keurige wijze van hun taak. Daarnaast een glansrol van Meg Tilly die ondanks haar beperkte schermtijd de verraderlijkheid van de buitenaardsen met haar bedrieglijke woorden perfect tot uiting weet te brengen. In tegenstelling daarmee komt het optreden van Forest Whitaker niet uit de verf. Hij duikt slechts in twee korte scènes op als de onraad vermoedende majoor Collin en met de aanwezigheid van zijn filmpersonage wordt verder niets gedaan. Jammer, want zijn vergeefse pogingen om de autoriteiten van het dreigende gevaar te overtuigen hadden, zoals dat ook in de snatchersfilm uit 1978 het geval is, de beklemmende sfeer in deze film nog aanzienlijk op kunnen schroeven. Afgezien daarvan heeft deze film al met al, ondanks dat er diverse onderdelen voor verbetering vatbaar zijn en hoewel het in kwalitatief opzicht de eerdere snatcherfilms uit 1956 en 1978 niet evenaart, qua horror en spanning genoeg te bieden om het als een geslaagde vervolgfilm te beschouwen en het voor de liefhebber de moeite meer dan waard te maken.
Frans Buitendijk