Bolero (2024)

Regie: Anne Fontaine | 120 minuten | biografie, drama | Acteurs: Raphaël Personnaz, Doria Tillier, Jeanne Balibar, Emmanuelle Devos, Vincent Perez, Sophie Guillemin, Alexandre Tharaud, Florence Ben Sadoun, Mélodie Adda, Katia Tchenko

‘Bolero’ is een vrije interpretatie van de biografie van Maurice Ravel (1875-1937). Met een dergelijk caveat kan de regisseur alle kanten op en helaas is dat dan ook precies wat in deze productie gebeurt. In het eerste shot in de film zien we Ravel (Raphaël Personnaz) en zijn opdrachtgeefster Ida Rubenstein (Jeanne Balibar) in een machinefabriek waar Ravel haar opmerkzaam maakt op de muzikaliteit van al die grote machines die daar met veel lawaai staan te draaien en die de inspiratie zullen blijken te zijn voor het repetitieve karakter van de Bolero. Deze locatie zal later nog eens terugkeren op het moment dat Ravel in 1928 eindelijk het resultaat van zijn opdracht kan overhandigen: “Bolero”, muziek voor een ballet waarin Ida zelf meedanst en dat in première zal gaan in de Parijse opera op 22 november 1928.

Vervolgens maken we mee dat Ravel afgewezen wordt voor de Prix de Rome (hij zou deze nooit winnen, en zal in totaal vijf keer worden afgewezen). Anne Fontaine (1959) laat ons in het duister over wat ze ons wil vertellen. Gaat het over de ontstaansgeschiedenis van Ravels Bolero of wil ze het leven van Maurice Ravel met ons delen? Het blijft een beetje in het midden, Fontaine maakt hier geen keuze. Daarom wippen we de hele film van het ene been op het andere: ‘Bolero’ of Ravel? Of moet een twee uur durende film allebei in beeld kunnen brengen? Hoe dan ook, de film slaagt hier niet in.

Gezien het voorbehoud van de ‘vrije interpretatie’ kunnen we er niet op vertrouwen dat ‘Bolero’ ons accurate informatie geeft. Er wordt volop gefantaseerd over de Bolero of over het leven van Ravel. Ook het verzoek van Ida om een stuk voor haar te schrijven dat ‘vleselijk’ (charnelle), beheksend (envoutant) of erotisch is, kan niet worden vertrouwd. Ravel zelf vond de Bolero eerder hypnotiserend dan erotiserend. Dat kan en zal te maken hebben met zijn aseksuele oriëntatie. We weten dat hij geen liefdesrelaties met vrouwen onderhield. We weten niet zeker of hij dat met mannen wel deed, hoewel hier en daar de suggestie wel wordt gedaan. Het is daarom niet waarschijnlijk dat deze man een stuk zou componeren met een erotische inhoud zoals het stuk later wel is benaderd.

Wat is het precies waardoor het gevoel ontstaat dat de kijker ‘Boléro’ uit moet zitten? De beeldtaal van de film is voorspelbaar. De dialogen zijn zonder inhoud en soms op het houterige af. De talloze ontmoetingen tussen Ravel en de vrouwen die een belangrijke rol spelen in zijn leven zijn erg vlak. De tijdlijn is niet altijd heel scherp en de flashbacks, bijvoorbeeld naar zijn tijd als ambulancier in de Eerste Wereldoorlog, missen relevantie. En dat terwijl het stuk grotendeels in de Belle époque speelt en de Bolero in de roaring twenties tot stand kwam. De aanwijzingen in de film naar de ziekte van Pick (een vorm van dementie) die Ravel later zal blijken te hebben zijn gezocht en soms ongeloofwaardig.

Ook verschaft ‘Bolero’ weinig inzicht in de totstandkoming van het gelijknamige werk. Het zoeken en vinden van de loopjes op de vleugel wordt nogal knullig in beeld gebracht. Personnaz heeft moeite om de rol van Ravel te dragen en wordt daartoe misschien ook onvoldoende in staat gesteld.

Gelukkig is het acteerwerk van de vrouwen prima. Zijn beste vriendin Misia (Doria Tillier) acteert terughoudend, geheel in de stijl van de getrouwde vrouw die ze is. Ida Rubenstein is een flirt die heel veel kleur aan haar bestaan geeft. Marguerite Long (Emmanuele Devos), de vaste pianiste voor Ravel, en zijn moeder (Anne Alvaro) spelen degelijke rollen zonder nochtans te excelleren. Geen van deze vrouwen slaagt erin om Ravel om hun vinger te winden.

Wat in elk geval wel bijzonder is voor de Ravel-liefhebber is dat de delen van de film die bij Ravel thuis zijn geschoten zich daadwerkelijk in het originele interieur van het huis van Ravel, in Montfort-L’Amaury, afspelen. Maar dat is tegenwoordig een museum. Daar kun je heen zonder de film te zien.

Ton IJlstra

Waardering: 2.5

Bioscooprelease: 2 mei 2024