Borgman (2013)

Regie: Alex van Warmerdam | 112 minuten | drama | Acteurs: Jan Bijvoet, Hadewych Minis, Jeroen Perceval, Alex van Warmerdam, Tom Dewispelaere, Sara Hjort Ditlevsen, Elve Lijbaart, Dirkje van der Pijl, Pieter-Bas de Waard, Eva van de Wijdeven, Annet Malherbe, Gene Bervoets, Mike Weerts, Pierre Bokma, Benjamin Boe Rasmussen, Reinout Scholten van Aschat, Ariane Schluter, Abdenbi Azzaoui, Reinier Bulder, Ria Eimers, Ismael El Tarhabi, Mees van Warmerdam

Alleskunner Alex van Warmerdam waagt zich deze keer aan het schrijven, regisseren en spelen van en in een meer donkere film in vergelijking met de rest van zijn oeuvre. Bijgestaan door zijn familie en vaste crew – broers Mark en Vincent van Warmerdam die respectievelijk de productie en muziek voor hun rekening nemen en vrouw Annet Malherbe die weer een uitmuntende rol als mystificatrice speelt– weet de bijzondere regisseur een duister en cryptisch spel tussen geest en gedachte te creëren. De psychologische thriller lijkt door de eigenzinnige en absurdistische stijl van de ervaren Van Warmerdam niet de meest voor de hand liggende combinatie, dit betekent echter niet dat deze combinatie niet buitengewoon succesvol kan zijn. Met ‘Borgman’ vertelt hij namelijk op een extreem intrigerende, spannende, grappige, absurde en treffende wijze het verhaal van een hedendaagse mythe.

Marina (Hadewych Minis) en Richard (Jeroen Perceval) wonen samen met hun drie kinderen en au pair in een enorme villa. Dit gezin – dat treffend symbool lijkt te staan voor het egoïsme en de hooghartigheid dat de overdaad van rijkdom tot gevolg kan hebben – wordt opgeschrikt door de komst van de mysterieuze Camiel Borgman (Jan Bijvoet). Deze geheimzinnige man dringt als een demon door in het leven en de hoofden van de familie, de link tussen Borgman en de duivel is dus al snel gelegd. De moderne versie van satan staat symbool voor de bekrompenheid tegen het vreemde en is de belichaming van de angst voor het onbekende. Het is alleen Alex van Warmerdam die op zo een bijzondere en scherpzinnige manier het klassieke idee van de duivel in een dergelijk eigentijds en fantasierijk jasje kan steken.

Jan Bijvoet weet in zijn rol als Borgman niet alleen Marina te manipuleren, ook als kijker is het moeilijk om je niet door het mysterieuze personage om de tuin te laten leiden. Het feit dat je in het diepe tast wat betreft de intenties van de personages is misschien nog wel het sterkste van de film. De acties van de personages roepen constant vragen op, dit resulteert in een bijzonder origineel plot in een misschien nog wel uniekere aankleding.

Maar naast een mysterieus verhaal is er ook voldoende ruimte overgelaten voor de meest bizarre en lachwekkende scènes. Vooral het gedecideerde opruimingsteam waar Ludwig (Alex van Warmerdam) en Brenda (Annet Malherbe) deel van uit maken werkt door de absurditeit erg op de lachspieren. De subtiele vervlechting tussen de spannende plot en de komische situaties zijn een teken van het tot in de puntjes beheersen van het vak film maken.

‘Borgman’ is typisch zo een film waar bijna alles in klopt – de sfeer, de personages en de plot: ze sluiten bij elkaar aan als een in een Coen Brothers film. De eigenzinnige blik van Alex van Warmerdam maakt van een doorsnee verhaal een fantastisch kroniek. Het enige minpunt van de film is de aftiteling, dit betekent namelijk dat er een eind aan de geweldige vertelling komt.

Robin Zwaan

Waardering: 5

Bioscooprelease: 29 augustus 2013
DVD- en blu-ray-release: 13 januari 2014