Born Into Brothels: Calcutta’s Red Light Kids (2004)
Regie: Zana Briski, Ross Kauffman | 83 minuten | documentaire | Met: Kochi, Avijit, Shanti Das, Manik, Puja Mukerjee, Gour, Suchitra, Tapasi, Mamuni, Zana Briski
We kennen allemaal de beelden van de sloppenwijken in India, Afrika of Brazilië. Hele gezinnen leven tussen het vuil, in van datzelfde afval geïmproviseerde krotten. Er heerst overbevolking, onveiligheid, werkloosheid, er is een slechte drinkwatervoorziening en van riolering heeft men nog nooit gehoord. Kinderen spelen er tussen het vuil. In de documentaire ‘Born into Brothels’ (2004) zien we dat het nóg erger kan. Fotografe Zana Briski wilde een reportage maken over de hoerenbuurt van Calcutta. In de achterstandswijken van een miljoenenstad, waar de omstandigheden net zo erg zijn als in een krottenwijk, is het zwaar leven. De prostitutie tiert er welig, maar alles blijft achter gesloten deuren. Wat Briski en haar collega Ross Kauffman wél aantroffen waren tientallen kinderen die in de bordelen geboren waren. Kinderen die gedoemd zijn zelf ook in ‘het vak’ te belanden, want veel mogelijkheden op een beter leven hebben ze niet. Briski raakte gefascineerd en reikte hen een helpende hand door hen een cursus fotografie aan te bieden. De kinderen blijken over verborgen talenten te beschikken, zo is te zien in ‘Born into Brothels’.
Vader is aan de drugs, moeder werkt als hoer. Ook grootmoeder zat ooit in ‘het vak’. Het lijkt niet meer dan zelfsprekend dat ook de kleindochter dat lot te wachten staat. Ook al dromen ze misschien van een carrière als kunstenaar of lerares, aan de werkelijkheid valt niet te ontkomen. Ondanks alles blijven het echter kinderen. Maar het wordt hen wel erg moeilijk gemaakt ook daadwerkelijk kind te zijn. Broer en zus Shanti en Manik spelen op het dak met vliegers, terwijl hun moeder beneden ‘aan het werk’ is. Puja schrobt de pannen terwijl haar moeder zichzelf staat te verkopen langs de kant van de weg. En Kochi doet klusjes terwijl haar vrouwelijke familieleden zich staan op te dirken en vuile taal naar de buurvrouw uitkramen. Het is schrijnend om te zien hoe deze kinderen leven. Zana Briski ontdekt tijdens haar verblijf in Calcutta wie er schuilgaan achter de – ondanks alle leed toch veelal vrolijke – gezichtjes. Tragische levensverhalen over vaders die weg zijn gelopen, altijd onbekend zullen blijven of zwaar aan de drugs zijn. Briski wilde de kinderen helpen en schonk hen een fotocamera. Samen gingen ze aan de slag. Ze leerde hen hoe het apparaat werkte en liet hen hun eigen leven fotograferen.
Sommige kinderen, zoals Avijit, blijken een bijzondere gave te hebben. Hun foto’s hebben prachtige composities en kennen een opmerkelijk kleurenspel. De kleine kunstwerkjes blijven ook buiten Calcutta niet onopgemerkt en Briski regelt dat ze op diverse plaatsen worden tentoongesteld. De kinderen komen op plekken waar ze anders nooit zouden komen. Ze voelen dat ze meetellen in de wereld, dat ze er mogen zijn. Dan begint het balletje te rollen. Een foto van de verlegen Suchitra prijkt op de cover van een kalender van Amnesty International en de tegendraadse Avijit wordt zelfs uitgenodigd voor de kinderjury van World Press Photo in Amsterdam. Briski probeert met man en macht de kinderen uitzicht te geven op een beter leven, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat ze naar kostscholen kunnen – wég uit die hoerenbuurt. Maar dat blijkt nog een hels karwei. In haar strijd loopt ze veelvuldig aan tegen de bureaucratische rompslomp in India en de vooroordelen die de kinderen hun hele leven met zich mee zullen moeten dragen. Uiteindelijk lukt het haar om de benodigde papieren te regelen. Ook vindt ze scholen waar de kinderen terechtkunnen. Maar of de ouders en grootouders hen echter laten gaan, dat is nog maar de vraag…
‘Born into Brothels’ won in 2005 de Oscar voor beste lange documentaire (en nog een hele hoop andere prijzen) en dat is geheel verdiend. Briski komt over als een integer mens dat oprecht geraakt is door wat ze ziet en er met alle liefde iets aan wil doen. Niet voor zichzelf, maar voor de kinderen. De camera observeert haar strijd en toont de kinderen zoals ze zijn. Hun karakters tekenen zich al vrij snel af: je hebt het verlegen meisje, het vrolijke jochie, het wijze meisje, de getroebleerde jongen etc. En allemaal krijgen ze hun moment in de spotlights. Ook zien we hoe belangrijk Briski voor hen is en wat haar persoonlijke aandacht met ze doet. Het is hartverwarmend om te zien. Zonder dat je er erg in hebt krijg je een band met de kinderen en hoop je dat het leven hen ooit zal toelachen. Briski geeft hen met deze prachtige documentaire in ieder geval een mooi steuntje in de rug.
Patricia Smagge