Breaking the Waves (1996)

Regie: Lars von Trier | 159 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Emily Watson, Stellan Skarsgård, Katrin Cartlidge, Jean-Marc Barr, Adrian Rawlins, Sandra Voe

Wie er niet aan wil moet vooral een andere film uitzoeken en geen drieënhalf uur levensvreugd opofferen aan dit streng gereformeerde drama. Wie echter ooit een klap van een of andere molen heeft meegekregen kan ongegeneerd op de knieën voor ‘Breaking the Waves’ en dan met name voor Bess, lijdende Maria en dea ex machina van Lars von Trier. Zou iemand je ooit zo diep in een afgrond kunnen laten kijken als zij? Niet in films, vrezen wij. En noem het parasiteren op het leed van anderen of masochisme, haar pijn is louterend, zelfs als die in de dood eindigt.

Bess McNeill is een hedendaags icoon, zoals de groten uit de beeldende kunst het Von Trier hebben voorgedaan. Alle filmwetten verpulveren in haar aanwezigheid. Zij is een natuurwet en hoe kan je dat beter in beeld brengen dan in de documentairestijl van Dogma: schokkerig gefilmde schokkende gebeurtenissen. Omdat Breaking the Waves dit alles ontstijgt rijst de vraag op of je er geen bijsluiter moet bijgeven. Aan te raden is voor de film slechts een lichte maaltijd (beschuitje met slappe thee) te nuttigen en een plastic zakje in de buurt te houden.

Belangrijk in de film is de totale overtuiging en het vertrouwen van de cast, van Emily Watson tot de betreurde Katrin Cartlidge – tot voor kort het puikje van de Britse actrices. Waar moeten ze van overtuigd zijn? Van Bess’ onschuld en haar totale goedheid, waarmee een man als Von Trier geen compromissen wenst te sluiten. Even indrukwekkend is Sandra Voe als Bess’ moeder, onmachtig als ze is in al haar verdriet. Stellan Skarskård kan niet anders dan toekijken; dit is een vrouwenfilm.

Wie houdt van het in de filmwereld in onbruik geraakte maar onverwoestbare begrip ‘onvoorwaardelijke liefde’ krijgt met ‘Breaking the Waves’ een pijnlijk maar gedenkwaardig cadeau; van Von Trier maar vooral van Emily Watson, die totaal opgaat in haar uitputtende rol. Het klokgelui aan het slot zal niet de geschiedenis ingaan als universeel geldige liefdesboodschap, maar ach: alleen een god is volmaakt, zullen we maar zeggen.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 29 augustus 1996