Bullet in the Head-Die xue jie tou (1990)
Regie: John Woo | 125 minuten | actie, drama, oorlog | Acteurs: Tony Leung Chiu Wai, Jacky Cheung, Waise Lee, Simon Yam, Fenny Yuen, Yolina Yam, Chung Lam, Shek Yin Lau, John Woo
In 1973 verscheen John Woo’s eerste film, ‘Fists of the Double K’, in de bioscoop. Nadat hij een dozijn onopvallende films had gemaakt in diverse genres brak hij in 1986 door met ‘A Better Tomorrow’ waarmee hij zichzelf op de kaart zette als regisseur van supergestileerde gangsterfilms met waanzinnig ingewikkelde actiescènes. Na ‘A Better Tomorrow’ volgde zijn beste film, ‘The Killer’, de film waarmee zowel Woo als hoofdrolspeler Chow Yun Fat doorbraken in Amerika. ‘Bullet in the Head’ is één van de laatste films die hij nog in Azië maakte voordat hij definitief de overstap maakte naar de Verenigde Staten.
‘Bullet in the Head’ is een epische oorlogsfilm waarin bekende John Woo-thema’s als vriendschap, eergevoel en wraak worden uitgewerkt tegen een achtergrond van de Vietnam-oorlog. De film verhaalt over drie jeugdvrienden die hun tijd in Hong Kong voornamelijk doorbrengen met het vechten tegen andere jeugdbendes. Als ze per ongeluk de leider van een rivaliserende bende vermoorden wordt de grond erg heet onder hun voeten en ze besluiten te vluchten.
“Daar waar chaos is, daar valt veel geld te verdienen, hoe erger, hoe beter, kijk maar naar Vietnam”, aldus de oom van één van de jongens. Met dit nobele idee in hun achterhoofd vertrekken de drie vrienden naar Vietnam met een paar koffers smokkelwaar die ze bij een grote gangster moeten afleveren. Dit gaat echter fout en al snel komen ze terecht in de oorlogshel van Vietnam. Zo worden ze onder andere gevangen genomen door de Vietcong en in een gevangenkamp gedwongen mee te doen aan moorddadige spelletjes.
‘Bullet in the Head’ is wat betreft geweld niet veel anders dan de andere John Woo films. De kogels vliegen lustig in het rond en het aantal doden is wederom onnoemlijk. De vechtscènes zijn uitermate spectaculair gefilmd en zien er werkelijk verbluffend uit. John Woo heeft zelf gezegd dat zijn actiescènes meer met ballet en opera te maken hebben dan met stripboeken. Als je bepaalde scènes in deze film bekijkt, wordt duidelijk waarom. Ze zijn zo mooi gestileerd en de choreografie is zo fantastisch dat het wel kunst lijkt. Lijkt, want John Woo’s films blijven kitsch, maar wel kitsch met een grote K.
Wat deze film anders maakt dan zijn andere is het verhaal. De meeste Woo-films hebben een oppervlakkig verhaaltje dat als opvulling dient voor de spetterende actiescènes. John Woo werd voor ‘Bullet in the Head’ geïnspireerd door de slachting van het Chinese leger op het Tiananmen plein in Beijing. Hij gebruikte veel van de gevoelens van walging die deze absurde daad bij hem opriep. Het verhaal is daardoor een stuk diepgaander dan we van hem gewend zijn. Er is sprake van karakterontwikkeling en de personages hebben een redelijke diepgang. De vriendschap en loyaliteit wordt danig op de proef gesteld en Woo heeft goed uitgewerkt wat de waanzin van de Vietnam-oorlog met deze drie jongens doet.
Eveneens geeft de film een goed tijdsbeeld van de situatie in Hong Kong eind jaren 60. Dagelijks waren er rellen tussen studenten en de politie. De studenten wilden dat de Britse overheersers vertrokken zodat Mao ZeDong, de Grote Roerganger, zijn communistische doctrine, middels zijn befaamde Rode Boekje, ook in Hong Kong kon gaan prediken.
Dat het maken van deze film voor John Woo geen sinecure was blijkt wel uit het feit dat hij gezegd heeft dat het filmen van ‘Bullet in the Head’ op hem hetzelfde effect als ‘Apocalypse Now’ had op Francis Ford Coppola. Dat dit meesterwerk van Coppola niet de enige oorlogsfilm is die John Woo heeft gezien blijkt wel uit de scènes in het gevangenkamp. Woo heeft zich hiervoor duidelijk laten inspireren door ‘The Deer Hunter’
Het blijft natuurlijk een Aziatische film dus af en toe is de identificatie met de hoofdrolspelers een beetje ver te zoeken, maar al met al is ‘Bullet in the Head’ een goede film die niet alleen garant staat voor explosies, liters bloed en duizenden kogels, maar ook voor diepgaand realistisch drama met wereldwijd herkenbare thema’s.
Het is dan ook verwonderlijk dat, net als ‘The Killer’, ‘Bullet in the Head’ in eerste instantie geen hit in China was. Met name de referenties aan het bloedbad in Beijing schoot veel Chinezen in het verkeerde keelgat. John Woo voelde zich verantwoordelijk voor deze negatieve reactie van het publiek, maar vond tegelijkertijd dat de Chinezen zich schuldig maakten aan struisvogelpolitiek. Inmiddels wordt ‘Bullet in the Head’ zowel in China als daarbuiten beschouwd als een klassieker.
En dat is niet meer dan terecht.
Hendrik Dijkhuis
Waardering: 4