Bunohan (2011)

Regie: Dain Said | 98 minuten | actie, drama | Acteurs: Zahiril Adzim, Faizal Hussein, Wan Hanafi Su, Yuhang Ho, Pekin Ibrahim, Namron, Bront Palarae

De blu-rayhoes van de film ‘Bunohan’ doet vermoeden dat het hier om een rauwe, spetterende actiefilm gaat in de stijl van ‘Ong Bak’, waarin ook het thaiboksen – of Muay Thai – een belangrijke rol speelde. Maar niets is minder waar. Jawel, er worden af en toe wel rake klappen uitgedeeld, en een van de hoofdpersonages, Adil, is een thaibokser in hart en nieren, maar eigenlijk is de keuze voor deze sport maar bijzaak. Dit is niet per se een probleem, maar je moet de film wel kunnen accepteren zoals hoe hij is.

Verreweg het grootste gedeelte van de film concentreert zich op de onderlinge verhoudingen tussen drie broers en hun vader, van wie de levenspaden elkaar na lange tijd (al dan niet bij toeval) weer eens kruisen, wanneer de broers allemaal terugkeren naar hun landelijke geboorteplaats ‘Bunohan’. Het is een rustig voortkabbelende film met af en toe een geweldsuitspatting en regelmatig een dreigende, drukkende sfeer. Maar hoewel het altijd op zijn minst interessant blijft om te zien hoe alle verhalen zich gaan uitspelen en om erachter te komen wat precies de achtergrond van deze bijzondere familie is, gebeurt er in de scènes op zich te vaak te weinig om op het moment zelf heel enthousiast te worden. De film is bijna groots tussen de regels door en fascineert bij het terugblikken.

De film voelt aan als een Griekse tragedie maar omdat we net wat te weinig van de hoofdpersonages weten is het moeilijk om erg betrokken te raken bij deze mensen. Toch weet de film te boeien. Thema’s als ontheemding, identiteit, eer, trots, jaloezie, en de band tussen mens en natuur zijn steeds krachtig op de achtergrond aanwezig. Het acteerwerk is sterk en natuurlijk en het camerawerk en de fotografie zijn spannend, met mooie contrasten en prachtige composities die zwanger zijn van betekenis.

Het verhaal van Adil, die op tijd uit de ring wordt weggetrokken in een wedstrijd op leven en dood, en terug naar zijn geboortedorp Bunohan (“moord”) in Maleisië wordt genomen, vormt de rode draad, maar eigenlijk is zijn stiefbrier en ingehuurde moordenaar Ilham de meest interessante figuur. Zijn baan is meedogenloos – zonder pardon of wroeging snijdt hij kelen door van onschuldige, geen dreiging vormende mensen – maar hij blijkt toch over een ziel en een kloppend hart te beschikken wanneer de man die hij moet vermoorden zijn pleegbroer blijkt te zijn. En hij heeft respect voor zijn (voor)ouders en de geschiedenis van het land. Er spreekt ook iets eervols uit zijn beroep en zijn relatie met zijn collega en baas. Het grootste kwaad in de film is niet aanwezig in de, wellicht verwachte, vorm van de moordenaar maar juist de vorm van de meest “beschaafde” en ontwikkelde persoon: ouder broer Bakar, die met zijn pak, lakschoenen en iPhone op slinkse wijze zijn vader van zijn land wil ontdoen.

Maar de film heeft niet alleen een plot te bieden: er zijn verschillende lagen en niveaus in de film te vinden. Er is de relatie met een (andere) moeder die veel van natuurlijke medicijnen en magie afweet en een link vormt met een bovennatuurlijke laag in de film. Er komen soms ineens personen uit het verleden langs. Geesten, kinderlijke en monsterlijke verschijningsvormen, maar ook typische Maleisische tradities zoals de schaduw- en poppenspelen waar de vader van de broers zich mee bezig houdt, zijn op zichzelf interessant. De manier waarop deze elementen in de film terugkomen zijn soms wat abstract en moeilijk te duiden, en de plot en personages blijven weliswaar vaak op een afstand, maar ‘Bunohan’ is typisch zo’n film die meerdere keren bekeken kan worden en een steeds rijkere beleving biedt.

Bart Rietvink

‘Bunohan’ verschijnt woensdag 13 juni 2012 op DVD en blu-ray.