Burn After Reading (2008)
Regie: Ethan Coen, Joel Coen | 96 minuten | drama, komedie | Acteurs: Brad Pitt, George Clooney, Tilda Swinton, John Malkovich, Frances McDormand, Richard Jenkins, Logan Kulick, Lenny Venito, J.K. Simmons, Olek Krupa, Michal Countryman, Kevin Sussman, J.R. Horne, Hamilton Clancy, Armand Schultz, David Rasche
‘Burn After Reading’ begint als zoveel andere CIA films met het steeds verder inzoomen van ver boven de aarde tot diep in het hoofdkwartier van de CIA in Langley met bijbehorende suggestieve geluiden en muziek. Ook de beelden daarna zijn in die stijl. Door een camerastandpunt laag bij de grond wordt de spanning verder opgebouwd als je van heel dichtbij een paar glimmend gepoetste schoenen onder een zwarte broek door de lange gangen volgt. Maar dit is wel een film van de gebroeders Coen, dus als je vervolgens een baas achter een bureau ziet zitten en twee mannen die zich quasi nonchalant in dezelfde kamer bevinden, weet je dat dit ondanks de uiterlijke schijn niet het beproefde recept kan zijn.
Toch wordt de grap nog even verder opgerekt door Osbourne Cox (John Malkovich) te laten vragen of die ene man niet van die en die afdeling is…. waarmee nogmaals de suggestie wordt gewekt dat we getuige zullen zijn van een belangrijke onthulling over de bedreiging van de wereldvrede ofzo. Maar Cox wordt gewoon aangesproken op zijn drankmisbruik en de daaruit voortvloeiende maatregelen. Het geheel is te geestig voor woorden. Ook de rest van ‘Burn After Reading’ is in dezelfde stijl met een overdreven ingewikkelde plot en allerlei zijsprongen en gebeurtenissen die het verhaal spannend moeten maken, terwijl de gebroeders grinnikend het ene grapje na het andere uithalen.
De idiote en zeer geestige plot even daargelaten is het acteerwerk om van te smullen. Brad Pitt is onweerstaanbaar als de ietwat naïeve fitness instructeur Chad Feldheimer. Zelden is oppervlakkigheid zo prachtig verbeeld: elk gebaartje, elke oogopslag is helemaal zoals het moet zijn. Als hij samen met zijn collega Linda Litzke (Frances McDormand) Osbourne Cox opbelt om hem te vertellen dat ze in het bezit zijn van een diskette met gevoelige informatie afkomstig van Cox en dat ze daar geld voor willen hebben, vraagt Chad met een soort spionnen stem meerdere keren heel nadrukkelijk of hij echt wel Osbourne Cox aan de lijn heeft. Als een klein stout jongetje kan hij amper zijn geluk op om zoiets spannends te beleven. En als Cox zich bij hun ontmoeting vergist in het merk van zijn fiets ligt hij dubbel van het lachen tot hij zich weer realiseert dat hij in een spannend spionage drama speelt en zijn gezicht en oogopslag direct weer op spionnen stand zet: geniaal.
Ook de andere rollen zijn fantastisch waarbij die van George Clooney niet onvermeld kan blijven. Zijn personage is slap, opportunistisch en deugt nergens voor. Maar de manier waarop de paranoia zich langzaam van hem meester maakt, verbeeldt hij onder een laag van grappen en grollen uitstekend. De machine die hij in zijn hobbyruimte in elkaar knutselt, is een aparte studie waard en het wordt in eerste instantie mooi in het midden gelaten wat we te zien zullen krijgen. Opnieuw een voorbeeld van hoe slim er gespeeld wordt met de verwachtingen die je als kijker hebt van dit soort films.
‘Burn After Reading’ is erg grappig, maar niet alleen maar hilarisch, daarvoor is er net iets teveel bitterheid en geweld in aanwezig. Maar juist die fraaie mix zorgt ervoor dat de film onder je huid gaat zitten. De knulligheid waarmee de CIA hier gerund wordt, is zo geloofwaardig dat de onrust je bekruipt dat deze nonchalance misschien dichter bij de werkelijkheid ligt dan al die bombastische, heldhaftige producties waarin iedereen vierentwintig uur per dag alert is en zich zonder enig probleem of voorbehoud opoffert voor het landsbelang. En dat is wel erg knap gedaan.
Diana Tjin-A Cheong
Waardering: 4
Bioscooprelease: 30 oktober 2008