Caesar Must Die – Cesare deve morire (2012)

Recensie Caesar Must Die CinemagazineRegie: Paolo Taviani, Vittorio Taviani | 76 minuten | drama, documentaire | Acteurs: Cosima Rega, Salvatore Striano, Giovanni Arcuri, Antonio Frasca, Juan Dario Bonetti, Vincenzo Gallo, Rosario Majorana, Francesco De Masi, Gennaro Solito, Vittorio Parrella, Pasquale Crapetti, Francesco Carusone, Fabio Rizzuto, Fabio Cavalli, Maurillio Giaffreda

‘Caesar Must Die’  (2012) was de verrassende winnaar van de Gouden Beer op het Filmfestival van Berlijn; een keuze die niet iedereen begreep. Het gerenommeerde Duitse nieuwsmagazine Der Spiegel noemde de keuze van de door Mike Leigh voorgezeten jury ‘een erg conservatieve keuze’ en de krant Der Tagesspiegel bekritiseerde de uitslag door te schrijven dat ‘de jury vrijwel alle eigentijdse films, die werden bewonderd en besproken op een verder vrij opmerkelijk festival, negeerde’. The Hollywood Reporter sprak van een ‘major upset’. Voorstanders heeft ‘Caesar Must Die’ echter ook genoeg. De grotendeels in zwart-wit opgenomen film, waarin echte gevangenen de hoofdrol spelen, mengt milde humor met emotionele impact. Regisseur Paolo Taviani, die de film met zijn broer Vittorio maakte, sprak in zijn dankwoord in Berlijn de hoop uit dat ook het grote publiek zich door de film zal realiseren dat zelfs een gevangene met zeer ernstige misdaden op zijn kerfstok – ook zij die levenslang vastzitten of zelfs ter dood veroordeeld zijn – en mens is en blijft. Vittorio eerde de hoofdrolspelers van de film door hun namen op te noemen bij het in ontvangst nemen van de Gouden Beer.

Is het een documentaire of fictie? De waarheid ligt eigenlijk ergens in het midden. De gebroeders Taviani volgen een groep gedetineerden in de beruchte en zwaarbewaakte Rebibbia-gevangenis in Rome. De ‘acteurs’  die we zien, komen uit het keiharde wereldje van de maffiosi, de drugsdealers en de moordenaars. Velen van hen komen waarschijnlijk nooit meer vrij. In ‘Caesar Must Die’  zien we echter een heel andere kant van deze mannen. De Taviani’s volgen hen namelijk in de aanloop naar de opvoering van het befaamde toneelstuk van Shakespeare, ‘Julius Caesar’. De voorbereidingen lopen ten einde, de acteurs worden onthaald met een uitbundig applaus. Maar zodra de lichten uitgaan en ze het toneel verlaten, keren ze terug naar hun cel. Terug naar de realiteit. Het acteren brengt licht in hun duistere bestaan. Of, zoals een van hen opmerkt: ‘Sinds ik kunst ontdekt heb, is deze cel pas echt een gevangenis geworden’. Ze spelen rollen die dicht bij hun eigen leven staan. In het stuk wordt immers ook een plan bekokstooft waarbij Caesar ten val moet worden gebracht. Het acteren werkt daardoor therapeutisch: door een rol te spelen die dicht bij hun eigen ‘rol’ in de samenleving staat, leren ze hun eigen handelen te begrijpen.

De gebroeders Taviani – beiden inmiddels over de tachtig – spelen met de dunne scheidslijn tussen fictie en werkelijkheid en dat is wat ‘Caesar Must Die’ zo intrigerend maakt. Het overgrote deel van de film is in zwart-wit opgenomen en op het oog nonchalant gemonteerd, wat je constant het gevoel geeft dat je naar een documentaire zit te kijken. Dankzij kleine trucjes, subtiele knipogen en het gebruik van stijlmiddelen brengen de Taviani’s je dan weer terug naar de werkelijkheid – of in dit geval juist een door hen zelf in scène gezette werkelijkheid. Want de ‘acteurs’ worden geregisseerd door regisseurs die weer door de gebroeders Taviani op de juiste plek worden gezet. De film werkt daardoor op meerdere niveaus door. Je gaat je daardoor wel afvragen of het niet gewoon allemaal in scène is gezet. Als de acteurs tegen elkaar uitvallen bijvoorbeeld, omdat de spanning te hoog oploopt, dan weet je niet zeker of dit echt zo is gegaan of dat het ze door de Taviani’s is ingefluisterd. Desondanks – of misschien ook juist wel daarom – is ‘Caesar Must Die’ met zijn fascinerende spel tussen fictie en werkelijkheid, een unieke kijkervaring. Misschien niet de film waarmee de Italiaanse broers het grote publiek mee voor zich zullen winnen, want daarvoor is ‘Caesar Must Die’ net iets te experimenteel, maar voor filmliefhebbers die wel in zijn voor een uitdaging is dit eigenlijk een ‘must see’.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 13 december 2012
DVD-release: 8 maart 2013