Calamity – Calamity, une enfance de Martha Jane Cannary (2020)
Regie: Rémi Chayé | 85 minuten | animatie, avontuur | Nederlandse stemmencast: Venna van den Bosch, Vera Mann, Jonathan Demoor, Joost Claes, Enzo Coenen, Remi de Smet
Tijdens het Cinekidfestival in 2020 werd ‘Calamity’ van de Franse regisseur Rémi Chayé door de vakjury uitgeroepen tot Beste Kinderfilm en het is niet moeilijk te zien hoe ze tot dat oordeel zijn gekomen. De film verhaalt over de jeugdjaren van Martha Jane Cannary, die later bekend zou komen te staan als Calamity Jane, een heldin uit het ‘Wilde Westen’. Hoewel de film historisch volstrekt niet accuraat is (Martha Jane zou bijvoorbeeld pas vanaf haar twintiger jaren de bijnaam ‘Calamity’ gebruiken), vertelt het een verhaal dat ontzettend tot de verbeelding spreekt.
We ontmoeten Martha Jane als ze in 1863 samen met haar vader en broertje en zusje als onderdeel van een stoet pioniers in een huifkar westwaarts trekt door Noord-Amerika. Ze bevinden zich in een volstrekt patriarchale gemeenschap. De mannen maken de dienst uit en de vrouwen moeten vooral rokken dragen en niet teveel opvallen. Maar als Martha Jane’s vader door een ongeluk de huifkar niet meer kan besturen, laat ze zich niet uit het veld slaan en gaat ze gewoon zelf op de bok zitten. Als enige tijd later de stoet bestolen wordt, gaat Martha Jane in haar eentje achter de vermeende dief aan en begint het avontuur pas echt. Ze heeft tegen die tijd allang haar haar afgeknipt en haar rok voor een broek verruild, tot afschuw van het gros van de pioniers.
Hoewel ze zichzelf prima kan redden, komt Martha Jane tegen wil en dank vast te zitten met de eigenzinnige Jonas, die haar vanwege haar stoere voorkomen voor een jongen houdt. Ze moeten toevallig dezelfde kant op, dus Martha Jane verdraagt haar metgezel. (Het is ook wel praktisch dat ze van zijn vervoer gebruik kan maken.) De waarschijnlijke dief is een confederatiesoldaat, die had laten weten op weg te zijn naar zijn kampement. Onverschrokken stapt Martha Jane op zijn generaal af, maar die moet niks van zo’n snotneus hebben. De beide kinderen worden vervolgens onder de hoede genomen van Madame Moustache, een vrijgevochten vrouw die deelneemt aan de goudkoorts die op dat moment in het Westen heerst. En passant zetten ze boel op stelten, wat af en toe hilarische, Buster Keaton-achtige slapstickmomenten oplevert.
Natuurlijk lukt het Martha Jane uiteindelijk om de gestolen spullen terug te vinden, maar het verhaal blijkt net even anders in elkaar te zitten dan ze dacht. Wat het belangrijkste is, is dat ze als volleerd ruiter en spoorzoeker terug kan keren bij de pioniers en haar plek weet op te eisen in de groep. Zo zorgt Chayé voor een mooi afgebakend geheel waarin een jonge meisje tegen alle verwachtingen van de verstikkende maatschappij waar ze zich in bevindt, tot volle wasdom weet te komen. Het verhaal wordt met een haast nonchalante flair gebracht, ondersteund door een heerlijke soundtrack van Florencia Di Concilio. Echt een film om je heerlijk in onder te dompelen.
Regisseur Rémi Chayé, die overigens een aardige rol heeft gespeeld bij de totstandkoming van de eerste tekenfilm van Cartoon Saloon, ‘The Secret of Kells’ (2009), heeft een fraaie eigen stijl te pakken. Deze liet hij eerder al zien in zijn eigen debuutfilm ‘Tout en haut du monde’ (De lange weg naar het noorden, 2015). Hij maakt graag gebruik van grote vlakken met strak afgebakende (pastel)kleuren. Het is af en toe alsof je naar een bewegend olieverfschilderij zit te kijken. Het is waarschijnlijk ook geen toeval dat beide films een jonge vrouwelijke hoofdrolspeler hebben en een duidelijk definieerbaar tijdsbeeld geven. (‘Tout en haut du monde’ draaide om een laat-19-eeuwse Russische aristocrate.) Hoewel gespeend van de nodige historische accuratesse, is ‘Calamity’ een prachtige verbeelding van hoe de jeugd van Calamity Jane geweest had kunnen zijn.
Wouter de Boer
Waardering: 4
Bioscooprelease: 9 december 2020
DVD-release: 9 april 2021