Capitalism: A Love Story (2009)

Regie: Michael Moore | 127 minuten | documentaire | Acteurs: William Black, Jimmy Carter, Elijah Cummings, Baron Hill, Marcy Kaptur, John McCain, Michael Moore, Sarah Palin, Ronald Reagan, Franklin Delano Roosevelt, Arnold Schwarzenegger, Wallace Shawn, Elizabeth Warren, George W. Bush, Nancy Davis, Martin Luther King, Helmut Kohl, Bela Lugosi, Barack Obama, Robert Powell, Joseph Stalin

Het is alsof cineast Michael Moore het scherm uitstapt, met gestrekte armen de handen op je beide schouders legt, je met zijn stoppelgezicht en zijn all American appearance [inclusief pet met cap] bedenkelijk in de ogen loert en zegt: ‘Zo had je het nog niet bekeken, hè jongen?’. Het is niet voor het eerst dat Moore de kijker een onthullende blik achter de schermen van een corrupt en kapitalistisch Amerika biedt. Sterker nog, ten tijde van de release van deze film is het precies twintig jaar geleden (1989) dat hij zijn eerste documentaire ‘Roger & Me’ maakte. Een waar jubileum dus. De thematiek van de rebelse Moore bleef altijd hetzelfde, de ervaring en reputatie werden alleen maar groter.

Als een luis in de pels van het Amerikaans pluche begeeft Moore zich op een terrein waar hij zelden welkom is, en zeker niet gewenst is. Met een simpele opsomming van feiten, geïllustreerd door opmerkelijke verhalen is ‘Capitalism: A Love Story’ de zoveelste film van Moore die voor de nodige opschudding zorgt. De documentaire begint met een subtiele vergelijking van het huidige kapitalisme met de zelfdestructieve ondergang van het Romeinse rijk. Alleraardigst gevonden.

Ook in de rest van de documentaire speelt een aanzienlijke dosis cynische humor een katalyserende rol. Naarmate de film vordert komen er steeds meer huiveringwekkende verhalen aan de oppervlakte die het gevolg zijn van het kapitalistisch systeem. Zo is het op zijn minst merkwaardig dat jonge Amerikaanse tieners in een gevangenis terecht komen voor minimale vergrijpen, omdat het ferme subsidies oplevert voor de betreffende instelling – een omgekochte rechter helpt graag een handje.

Of wat denk je van piloten die een schamel jaarsalaris van $ 16.000,- verdienen en daardoor een tweede baan erbij moeten nemen, vermoeid raken door het vele werken en in slaap vallen in de cockpit met alle gevolgen van dien. Maar vergeet vooral niet op te letten bij het onderdeel dat gaat over multinationals die op grote schaal hun eigen werknemers (zonder medeweten) voor immense bedragen verzekeren in geval van overlijden. We zien vluchtig even voorbij komen welke ‘Nederlandse’ bank onder andere deze verkeringen afsluit, let maar even goed op een zekere oranje leeuw. Ook gaat de documentairemaker op bezoek bij grote multinationals om verhaal te halen en zelfs burgerarrestaties te verrichten. Als een gedreven gek is Moore nu al twee decennia aan het knokken tegen onrecht. Maar hij kan het niet meer alleen, en roept de kijker ook op tot actie aan het einde van de film.

Naast alle dramatiek is er ruimte voor groot optimisme. De beelden stralen zelfs euforie uit als we zien dat Obama gekozen wordt als nieuwe president van de VS: De Verlosser. Aan de toon van Moore merk je dat ook hij zijn hoop gevestigd heeft op deze man. En kritisch als de cineast nu eenmaal is, zal de balans over zo’n jaar of drie worden opgemaakt in zijn nieuwste documentaire. ‘Capitalism: A Love Story’ is een bizar liefdesverhaal over een wankelende relatie tussen een onzichtbaar monster met dollartekens in zijn ogen en een volk dat en masse lijdt aan het Stockholmsyndroom. Of breken er nieuwe tijden aan…?

Tristan van der Linden

Waardering: 4

Bioscooprelease: 26 november 2009