Chaos (2006)
Regie: Xawery Zulawski | 124 minuten | drama | Acteurs: Bolec, Marcin Brzozowski, Magdalena Cielecka, Slawoj Jedrzejewski, Ireneusz Koziol, Robert Sikorski, Mania Strzelecka, Radek Stys, Helena Sztyber, Borys Szyc, Pawel Wilczak
‘Chaos’: de titel zegt al heel wat over de onderlinge verhoudingen in de familie die in deze film centraal staat. Meteen al aan het begin wordt de ingewikkelde familiestructuur gepresenteerd aan de hand van een ‘gezellig’ kerstdiner: drie stiefbroers en een stiefzus, geboren uit twee verschillende vaders en drie verschillende moeders. De tweede vader komt bovendien nog halverwege het diner dronken binnenvallen.
Geen familie doorsnee dus. Om het nog ingewikkelder te maken zijn Niki en Mania, stiefbroer en -zus, ook nog verliefd op elkaar. Biologisch geen probleem, aangezien ze beiden verschillende vaders en moeders hebben, maar de andere broers moeten niets hebben van deze verhouding, en dat wordt hardhandig duidelijk gemaakt aan de opstandige Niki.
Die verboden relatie zet alles op scherp, en enkele jaren later, als de drie broers elkaar weer tegen het lijf lopen, barsten de bommen. Niki is geradicaliseerd tot een antiglobalistische terrorist, Blondas zit verstrikt in een crimineel netwerk en Slawek probeert los te komen van zijn bazin/minnares omdat hij wil gaan trouwen. Dit alles speelt zich af tegen de achtergrond van de Poolse samenleving die zich in alle onzekerheid opmaakt om lid te worden van de EU.
Het is duidelijk: deze drie stiefbroers zijn de personificering van de huidige jonge Poolse generatie die zich staande moet zien te houden in een tijdperk dat vol kansen én vol gevaren zit. Regisseur Zulawski presenteert de samenleving waarin deze jonge mannen zich begeven als een jungle: een chaos waar het recht van de sterkste zegeviert, en waar de oudere generatie niet of nauwelijks weet van heeft.
Het is een mooi uitgangspunt, maar helaas wordt het in ‘Chaos’ niet goed uitgewerkt. Hoewel het scenario zo slecht nog niet is, en de film de gehele tijd best boeiend blijft, komen de gebeurtenissen en de personages veel te geforceerd over. De belangrijkste reden is niet het scenario zelf (hoewel het evenwicht, bijvoorbeeld in diepgang van de diverse hoofdpersonen, niet optimaal is) maar vooral de uitwerking: regisseur en acteurs bieden niet genoeg kwaliteit om de chaos van ‘Chaos’ echt tot leven te brengen.
Wat daarbij ook niet helpt is de soms wel zeer armoedige en soms zelfs gênante make up: overduidelijke pruiken en nepbaarden en -snorren maken de personages niet echt geloofwaardiger, zeker niet als de film juist bedoeld is als een rauwe en realistische weergave van de werkelijkheid.
Het lijkt erop dat regisseur Zulawski zich verslikt heeft in een op zich goed idee. Een familie als beeld van een gehele samenleving is niet bijster origineel, maar het kan goed werken. Soms zou het echter beter kunnen zijn als er gefocust wordt op één persoon en diens leefwereld. Dat geeft ruimte voor meer verdieping. Die ontbreekt namelijk overduidelijk bij ‘Chaos’. Er wordt veel te veel gebruik gemaakt van stereotyperingen. Dat doet de diverse subculturen (punk, de man van de straat, de gladde zakenman) stuk voor stuk tekort.
Dat geen van de acteurs echt goed uit de verf komt, valt ook voornamelijk op het conto van Zulawski te schrijven. Hij heeft meer oog voor vlotte beelden, hippe muziek en gelikte montage, dan voor de acteurs. Zulawski lijkt meer een man van grootse ideeën te zijn dan een acteursregisseur die op zoek is naar het karakter van de personages. Het levert een vlotte, maar te dik aangezette film op: interessant op het eertse oog, maar uiteindelijk teleurstellend omdat de kwalitatieve en inhoudelijke pretenties niet worden waargemaakt.
Daniël Brandsema